Scenariusz lekcji

Autor: Alicja Kasińska

Przedmiot: biologia

Temat: Substancje uzależniające

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• określa pochodzenie i budowę chemiczną substancji uzależniających;

• porównuje efekty działania różnych substancji psychoaktywnych;

• ocenia skutki działania substancji uzależniających na organizm człowieka.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• mapa pojęć;

• rybi szkielet;

• pogadanka.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• grafika interaktywna;

• tablica interaktywna/tablica;

• arkusz papieru na flipchart;

• paski kolorowego papieru, pisaki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel stawia pytanie kluczowe: „Co to są substancje uzależniające?”.

2. Uczniowie w małych grupach zapisują na małych karteczkach wszystkie skojarzenia związane z pojęciem zawartym w pytaniu.

3. Nauczyciel przedstawia cele lekcji i podaje temat. Następnie prosi uczniów o umieszczenie zapisanych karteczek na tablicy flipchart wokół centralnie umieszczonego napisu: „SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE”.

4. Uczniowie przyklejają karteczki. W ten sposób powstanie mapa skojarzeń, którą uczniowie mogą porównać z grafiką interaktywną w lekcji Wpływ leków, używek i narkotyków na układ nerwowy.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wyszukanie nazw substancji uzależniających opisanych w e‑materiale. Umieszcza na tablicy flipchart schemat przedstawiający szkielet ryby. W jej głowie umieszcza napis „SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE”, a na głównych ościach chętni uczniowie wpisują nazwy substancji.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na tyle zespołów, ile substancji uzależniających wpisano na szkielecie ryby. Każdy zespół otrzymuje jedną ość. Nauczyciel rozdaje uczniom paski kolorowego papieru i pisaki. Każdy kolor paska zostaje przyporządkowany jednemu rodzajowi informacji, np.:

   • zielony – pochodzenie substancji;

   • błękitny – budowa chemiczna;

   • żółty – sposób oddziaływania;

   • różowy – skutki oddziaływania na organizm.

3. Uczniowie w kilkuosobowych grupach analizują informacje zawarte w grafice interaktywnej oraz w sekcji Przeczytaj. Każda grupa przygotowuje się do prezentacji wybranej losowo substancji, zgodnie ze schematem zawartym w grafice interaktywnej: pochodzenie, budowa chemiczna, sposób oddziaływania, skutki oddziaływania na organizm. Uczniowie współpracują, dzieląc zakres treści między siebie (każdy ma do opracowania inny rodzaj informacji).

4. Zespoły w ustalonej kolejności prezentują wyniki pracy i przyklejają paski w odpowiednim miejscu szkieletu ryby.

5. Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, czuwa nad jej poprawnym przebiegiem, w razie potrzeby udziela uczniom wskazówek.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie poleceń 1 i 2 do grafiki interaktywnej (polegających na znalezieniu możliwych przyczyn sięgania przez młodych ludzi po substancje uzależniające i przygotowaniu argumentów przeciwko ich stosowaniu) oraz ćwiczenia interaktywnego nr 5 (dotyczącego przedstawienia zmian zachodzących w zachowaniu młodego człowieka na skutek zażywania środków uzależniających) w małych, cztero- lub pięcioosobowych grupach. Wykorzystuje również ćwiczenie aktywizujące z sekcji Przeczytaj, dotyczące interpretacji wypowiedzi człowieka dotkniętego nałogiem alkoholizmu.

2. Nauczyciel przeprowadza z uczniami pogadankę podsumowującą, w której uczniowie dokonują refleksji na temat szkodliwości zażywania środków uzależniających, szczególnie przez młodych ludzi. Uczniowie zapisują w zeszytach najważniejsze wnioski z dyskusji.

3. Nauczyciel przekazuje uczniom informację zwrotną o ich pracy i zaangażowaniu w tok lekcji.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 4 i od 6 do 8.

Materiały pomocnicze:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Uczniowie korzystają z grafiki interaktywnej w fazie realizacyjnej do przetwarzania informacji. Grafikę interaktywną można również wykorzystać podczas lekcji Wpływ leków, używek i narkotyków na układ nerwowy.

Nauczyciel wykorzystuje grafikę interaktywną jako podsumowanie pracy uczniów i utrwalenie nabytej wiedzy.

Uczniowie, wykonując polecenia do grafiki interaktywnej, przetwarzają informacje nabyte podczas lekcji i ćwiczą umiejętności kluczowe.