Autor: Paweł Kaniowski

Przedmiot: Filozofia

Temat: Czym myślenie filozoficzne różni się od naukowego?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• odróżnia myślenie filozoficzne od naukowego;

• definiuje filozofię w relacji do nauki;

• wskazuje różnice w poznaniu filozoficznym i naukowym;

• ocenia, w jakim stopniu filozofia jest dziedziną niezależną od nauki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• audiobook.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów, żeby przed następnymi zajęciami przygotowali odpowiedzi na pytania: Czy nauka i filozofia to dwa całkowicie odmienne i niezależne od siebie sposoby poznania rzeczywistości? Co je odróżnia, a co je łączy?

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, na które mieli przygotować odpowiedzi przed lekcją, i rozpoczyna dyskusję na temat różnic między myśleniem naukowym i filozoficznym. Po zakończonej dyskusji wybrany uczeń dokonuje jej podsumowania.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie czytają indywidualnie tekst w sekcji „Przeczytaj”. Po lekturze formułują pytania, na które tekst odpowiada. Następnie weryfikują swoje propozycje z propozycjami kolegów i koleżanek. Omówienie najważniejszych zagadnień poruszonych w tekście.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Audiobook”, a następnie czyta polecenie Wysłuchaj wykładu wybitnego polskiego filozofa, prof. Jana Woleńskiego. Wybierz jeden z rodzajów stosunku między nauką a filozofią, który został omówiony w wykładzie, wyjaśnij swoimi słowami, na czym polega oraz uzasadnij, dlaczego przekonuje cię bardziej niż inne. Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Uczniowie w parach przygotowują przykłady pytań filozoficznych i pytań, jakie zadaliby na gruncie wybranej przez siebie nauki. Zastanawiają się, czym różnią się te pytania. Formułują wniosek, wykorzystując wiedzę zbobytą podczas zajęć.

4. Praca z zestawem ćwiczeń. Uczniowie rozwiązują zadnia od 1 do 4, czyli odnoszące się do tekstu źródłowego A.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie rozwiązują ćw. 5 w e‑materiale.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Ćwiczenia w e‑materiale odnoszące się do tekstu źródłowego B.

Materiały pomocnicze:

• Kuhn T., Struktura rewolucji naukowych, tłum. H. Ostromecka, Warszawa 1988.

• Amsterdamski S, Między historią a metodą. Spory o racjonalność nauki, Warszawa 1983.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.