Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Joanna Oparek

Przedmiot: Język polski

Temat: Pytania o wartości ocalające człowieka. Poezja Zbigniewa Herberta

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
1) rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, rozumie ich znaczenie w tekście;
5) zna, rozumie i funkcjonalnie wykorzystuje biblizmy, mitologizmy, sentencje, przysłowia i aforyzmy obecne w polskim dziedzictwie kulturowym;
6) rozpoznaje rodzaje stylizacji (archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja, stylizacja środowiskowa, biblijna, mitologiczna itp.) oraz określa ich funkcje w tekście;
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną);
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
4) wyjaśnia, w jaki sposób użyte środki retoryczne (np. pytania retoryczne, wyliczenia, wykrzyknienia, paralelizmy, powtórzenia, apostrofy, przerzutnie, inwersje) oddziałują na odbiorcę;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • zrekonstruuje system wartości reprezentowany w poezji Zbigniewa Herberta;

  • określi kontekst historyczny i polityczny wybranych utworów Herberta;

  • odwołując się do poezji Herberta, wyjaśni na czym polega ocalająca rola wartości;

  • rozpozna ironię w utworach Herberta i określisz jej funkcję.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed zajęciami:

  1. Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat roli poezji – stawia pytania, czy poprzez poezję można bronić uniwersalnego systemu wartości, czy jest to zadaniem poety, czy i w jakich warunkach poezja powinna być zaangażowana politycznie.

  2. Nauczyciel naprowadza uczniów na temat lekcji, przywołując postać Herberta – „księcia niezłomnego polskiej poezji”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel robi krótkie wprowadzenie na temat epoki, w której rozwinęła się twórczość Herberta – moralisty. Nauczyciel zachęca uczniów do rozmowy na temat opresji systemu totalitarnego i związanego z nim zagrożenia dla systemu wartości oraz konsekwencji wyborów moralnych jednostki.

  2. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do prezentacji. Nauczyciel wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

  2. Nauczyciel prosi jedną osobę o podsumowanie treści sekcji „Przeczytaj” – zaprezentowanie sylwetki Herberta jako moralisty w odniesieniu do przywołanych w tekście utworów lub ich fragmentów.

  3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Film” i zapoznają się z materiałem.

  4. Uczniowie wykonują polecenia 1 i 2. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje, inni uczniowie uzupełniają.

  5. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują ćwiczenia 1‑8. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje, inni uczniowie uzupełniają. Przy ćwiczeniu 8 nauczyciel może poprosić kilka osób o odczytanie swojej listy nakazów moralnych (w odniesieniu do utworu Przesłanie Pana Cogito).

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące: Jakie wartości według Herberta niosą człowiekowi ocalenie i na czym polega ich moc ocalająca? Chętne osoby udzielają odpowiedzi, a nauczyciel komentuje.

  2. Nauczyciel prosi wybraną osobę o wypowiedź na temat: Na czym polega ocalająca moc poezji Herberta. Pozostali uczniowie uzupełniają, a nauczyciel komentuje.

  3. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa

Przeczytaj i zinterpretuj wiersz Herberta Pan Cogito o postawie wyprostowanej.

Materiały pomocnicze:

  • https://culture.pl/pl/tworca/zbigniew‑herbert

  • file:///C:/Users/Ania/Downloads/Konteksty%20Kultury_1_2018_‑_2_herbert_krotka_historia.pdf

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się