Autorka: Marzenna Śliwka

Przedmiot: język polski

Temat: Inspiracje religijne i kulturowe Jana Jakuba Kolskiego. Jańcio Wodnik

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• poznaje charakter twórczości Jana Jakuba Kolskiego na przykładzie filmu Jańcio Wodnik,

• charakteryzuje realizm magiczny w literaturze i filmie,

• interpretuje symbolikę i przesłanie filmu Jańcio Wodnik,

• identyfikuje odwołania biblijne i kulturowe w filmie Jana Jakuba Kolskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• metoda aktywizująca - spacer klasowy.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uwaga: Materiał jest przeznaczony do realizacji podczas dwóch godzin lekcyjnych, ale nauczyciel może wybrać zagadnienia i ograniczyć się do jednej godziny.

2. Przygotowanie do zajęć.
   Uczniowie oglądają film Jana Jakuba Kolskiego Jańcio Wodnik.
   Tuż przed zajęciami: Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Inspiracje religijne i kulturowe Jana Jakuba Kolskiego. Jańcio Wodnik”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczeń nr 1–3 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć.

2. Sprawdzenie zadania domowego. Nauczyciel prosi o prezentację odpowiedzi oraz ewentualne uzasadnienie opinii.
   Na tablicy multimedialnej nauczyciel wyświetla hasło: Cudowność w filmie „Jańcio Wodnik”. Uczniowie wskazują sceny, w których zauważyli takie elementy, uzasadniają swój wybór. Następnie nauczyciel przypomina znaczenie terminu „realizm magiczny”.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie tych scen filmu, które kojarzą im się z Biblią. Następuje omówienie – uczniowie dokonują interpretacji przytoczonych fragmentów filmu.

2. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”: 5–8.

3. Podział na 5 grup. Każda z grup otrzymuje jeden kadr do analizy i interpretacji – ćwiczenie 4 z sekcji „Sprawdź się”. Można też przygotować odpowiednie fragmenty filmu. Liderzy koordynują pracę swoich zespołów. Po ukończeniu zadania następuje wspólne omówienie wniosków.
   Wybrane wcześniej osoby przedstawiają na forum zebrane informacje.

4. * Zadanie dodatkowe przy założeniu, że materiał jest realizowany podczas dwóch godzin lekcyjnych. Uczniowie dzielą się na 4 grupy, każda z nich otrzymuje inny dialog z filmu do przeanalizowania.
   Polecenie brzmi: Dokonaj analizy fragmentów dialogów z filmu Jańcio Wodnik. Zapisz swoje wnioski dotyczące bohaterów.
   Dialog 1
   - Jedenasty raz wiszę. Inne zachodzą bez sposobu.
   - Inne, inne, inne… Może być bez sposobu. Na ciebie taki sposób. (…)
   - Inne depczą bez mycia. Kapusta od tego lepsza.
   - Inne… Inne to, Weronka, na jesień kapustę kiszą. A my po swojemu, na wiosnę. No i co, zła była zeszłego roku?
   - No dobra.
   - No widzisz, a przecież na wiosnę kiszona była. Nie jesteśmy pospólstwo, żeby tak robić tak, jak jest robione. Na nas Pan Bóg miał osobne pomyślenie. Ty nie czujesz tego?
   Dialog 2
   - O co się modlisz, Weronka?
   - O to samo od roku.
   - Pomódl się jeszcze, Weronka, żebym ja nie chciał odejść stąd w świat.
   - A ty sam, Jańcio, nie chcesz się pomodlić?
   - Nie, Weronka, mnie Pan Bóg nie słucha. Zda się, że ma do mnie sprawę… w mówieniu, a nie w słuchaniu. Pomódl się, Weronka.
   - Pomodlę się.
   Dialog 3
   - Wrócę, Weronka. Tylko zaspokoję potrzeby czynienia znaków i wrócę. Widzisz, Weronka, czasem to najdzie coś takiego człowieka i…
   - Że też cię akurat teraz musiało najść…
   - Ano widzisz, Weronka, człowiek myśli, że wybiera dla siebie, co chce, a w gruncie rzeczy to nie on wybiera.
   - Ładnie mówisz, Jańcio, od wczoraj. Bardzo ładnie. Szkoda takich słów tylko dla mnie. Podziel się nimi, Jańcio, z ludźmi.
   - Podzielę się, Weronka, podzielę…
   Dialog 4
   - Ładnie się ubrałaś, Weronka. Czy to na mój przejazd?
   - Na przejazd? To ty, Jańcio, nie wróciłeś do mnie?
   - Do ciebie, Weronka? A co tu takiego ważnego u ciebie? (Weronka wskazuje na swój brzuch, Jańcio się śmieje) Niby to takie ważne? Ja takich brzuchów na okolicach zrobiłem, Weronka, z kilkanaście. To przy każdym mam zostać? Mnie do ważniejszych spraw Pan Bóg przeznaczył.
   - Obiecałeś wrócić do domu. Mućka na dniach się wycieli, a samej… nijak.
   - Do domu, Weronka? Dla mnie świat domem.
   - Ja wierna byłam…
   - A co to wierność? Ja wierności to ja mam pod dostatkiem. Choćby ona. Robaki jej z oczu wyciągnąłem. Ona wierniejsza od ciebie, Weronka. Wierna jak pies. (…) Ja to wierności mam pod dostatkiem. A mnie świat domem. Mnie do ważniejszych rzeczy Pan Bóg przeznaczył.

5. Nauczyciel wyświetla animowany film Matthew Winklera Co czyni bohatera?, dostępny w internecie. Następnie uczniowie zapoznają się z poleceniem 1 (sekcja „Prezentacja multimedialna”). Wspólnie ustalają kolejne etapy drogi Jańcia zgodnie z modelem Josepha Campbella

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wypowiadają się na temat filmu i jego przesłania. Nauczyciel zwraca uwagę na końcowe sceny historii i kompozycję dzieła filmowego. Wykonanie ćwiczenia 8 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.

Praca domowa:

1. Praca domowa z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:
• Animowany film Matthew Winklera Co czyni bohatera?, dostępny w internecie.
• Joseph Campbell, Bohater o tysiącu twarzy, Kraków 1997.
• Katarzyna Żakieta, Poza rzeczywistość – wpływy realizmu magicznego we współczesnym kinie, „Ogrody Nauk i Sztuk” nr 2014 (4).
• Władysław Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990.
• Wykłady prof. Marty Meduckiej, Akademia Polskiego Filmu: Miejsce i czas w twórczości Jana Jakuba Kolskiego; Jańcio Wodnik – typowy bohater filmów Jana Jakuba Kolskiego.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.