Dla nauczyciela
Autorka: Marzenna Śliwka
Przedmiot: język polski
Temat: Inspiracje religijne i kulturowe Jana Jakuba Kolskiego. Jańcio Wodnik
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji. Uczeń:
poznaje charakter twórczości Jana Jakuba Kolskiego na przykładzie filmu Jańcio Wodnik,
charakteryzuje realizm magiczny w literaturze i filmie,
interpretuje symbolikę i przesłanie filmu Jańcio Wodnik,
identyfikuje odwołania biblijne i kulturowe w filmie Jana Jakuba Kolskiego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
metoda aktywizująca - spacer klasowy.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uwaga: Materiał jest przeznaczony do realizacji podczas dwóch godzin lekcyjnych, ale nauczyciel może wybrać zagadnienia i ograniczyć się do jednej godziny.
Przygotowanie do zajęć.
Uczniowie oglądają film Jana Jakuba Kolskiego Jańcio Wodnik.
Tuż przed zajęciami: Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Inspiracje religijne i kulturowe Jana Jakuba Kolskiego. Jańcio Wodnik”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczeń nr 1–3 z sekcji „Sprawdź się”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć.
Sprawdzenie zadania domowego. Nauczyciel prosi o prezentację odpowiedzi oraz ewentualne uzasadnienie opinii.
Na tablicy multimedialnej nauczyciel wyświetla hasło: Cudowność w filmie „Jańcio Wodnik”. Uczniowie wskazują sceny, w których zauważyli takie elementy, uzasadniają swój wybór. Następnie nauczyciel przypomina znaczenie terminu „realizm magiczny”.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie tych scen filmu, które kojarzą im się z Biblią. Następuje omówienie – uczniowie dokonują interpretacji przytoczonych fragmentów filmu.
Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”: 5–8.
Podział na 5 grup. Każda z grup otrzymuje jeden kadr do analizy i interpretacji – ćwiczenie 4 z sekcji „Sprawdź się”. Można też przygotować odpowiednie fragmenty filmu. Liderzy koordynują pracę swoich zespołów. Po ukończeniu zadania następuje wspólne omówienie wniosków.
Wybrane wcześniej osoby przedstawiają na forum zebrane informacje.* Zadanie dodatkowe przy założeniu, że materiał jest realizowany podczas dwóch godzin lekcyjnych. Uczniowie dzielą się na 4 grupy, każda z nich otrzymuje inny dialog z filmu do przeanalizowania.
Polecenie brzmi: Dokonaj analizy fragmentów dialogów z filmu Jańcio Wodnik. Zapisz swoje wnioski dotyczące bohaterów.
Dialog 1- Jedenasty raz wiszę. Inne zachodzą bez sposobu.
- Inne, inne, inne… Może być bez sposobu. Na ciebie taki sposób. (…)
- Inne depczą bez mycia. Kapusta od tego lepsza.
- Inne… Inne to, Weronka, na jesień kapustę kiszą. A my po swojemu, na wiosnę. No i co, zła była zeszłego roku?
- No dobra.
- No widzisz, a przecież na wiosnę kiszona była. Nie jesteśmy pospólstwo, żeby tak robić tak, jak jest robione. Na nas Pan Bóg miał osobne pomyślenie. Ty nie czujesz tego?
Dialog 2- O co się modlisz, Weronka?
- O to samo od roku.
- Pomódl się jeszcze, Weronka, żebym ja nie chciał odejść stąd w świat.
- A ty sam, Jańcio, nie chcesz się pomodlić?
- Nie, Weronka, mnie Pan Bóg nie słucha. Zda się, że ma do mnie sprawę… w mówieniu, a nie w słuchaniu. Pomódl się, Weronka.
- Pomodlę się.
Dialog 3- Wrócę, Weronka. Tylko zaspokoję potrzeby czynienia znaków i wrócę. Widzisz, Weronka, czasem to najdzie coś takiego człowieka i…
- Że też cię akurat teraz musiało najść…
- Ano widzisz, Weronka, człowiek myśli, że wybiera dla siebie, co chce, a w gruncie rzeczy to nie on wybiera.
- Ładnie mówisz, Jańcio, od wczoraj. Bardzo ładnie. Szkoda takich słów tylko dla mnie. Podziel się nimi, Jańcio, z ludźmi.
- Podzielę się, Weronka, podzielę…
Dialog 4- Ładnie się ubrałaś, Weronka. Czy to na mój przejazd?
- Na przejazd? To ty, Jańcio, nie wróciłeś do mnie?
- Do ciebie, Weronka? A co tu takiego ważnego u ciebie? (Weronka wskazuje na swój brzuch, Jańcio się śmieje) Niby to takie ważne? Ja takich brzuchów na okolicach zrobiłem, Weronka, z kilkanaście. To przy każdym mam zostać? Mnie do ważniejszych spraw Pan Bóg przeznaczył.
- Obiecałeś wrócić do domu. Mućka na dniach się wycieli, a samej… nijak.
- Do domu, Weronka? Dla mnie świat domem.
- Ja wierna byłam…
- A co to wierność? Ja wierności to ja mam pod dostatkiem. Choćby ona. Robaki jej z oczu wyciągnąłem. Ona wierniejsza od ciebie, Weronka. Wierna jak pies. (…) Ja to wierności mam pod dostatkiem. A mnie świat domem. Mnie do ważniejszych rzeczy Pan Bóg przeznaczył.Nauczyciel wyświetla animowany film Matthew Winklera Co czyni bohatera?, dostępny w internecie. Następnie uczniowie zapoznają się z poleceniem 1 (sekcja „Prezentacja multimedialna”). Wspólnie ustalają kolejne etapy drogi Jańcia zgodnie z modelem Josepha Campbella
Faza podsumowująca:
Uczniowie wypowiadają się na temat filmu i jego przesłania. Nauczyciel zwraca uwagę na końcowe sceny historii i kompozycję dzieła filmowego. Wykonanie ćwiczenia 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.
Praca domowa:
Praca domowa z e‑materiału.
Materiały pomocnicze:
• Animowany film Matthew Winklera Co czyni bohatera?, dostępny w internecie.
• Joseph Campbell, Bohater o tysiącu twarzy, Kraków 1997.
• Katarzyna Żakieta, Poza rzeczywistość – wpływy realizmu magicznego we współczesnym kinie, „Ogrody Nauk i Sztuk” nr 2014 (4).
• Władysław Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990.
• Wykłady prof. Marty Meduckiej, Akademia Polskiego Filmu: Miejsce i czas w twórczości Jana Jakuba Kolskiego; Jańcio Wodnik – typowy bohater filmów Jana Jakuba Kolskiego.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.