Kadr 1. Sprawdź, jakie znaczenie w języku włoskim i łacińskim na słowo pieta. Przypomnij sobie dzieła sztuki, które pokazują podobną scenę.

Kadr 2.  Przypomnij sobie cuda Chrystusa – podczas wesela w Kanie Galilejskiej oraz w czasie nauczania tłumów ludzi. Co oznacza dzielenie się chlebem w naszej kulturze?

Kadr 3.  Sprawdź, jakie znaczenie ma brzoza w tradycji ludowej. Możesz skorzystać ze Słownika symboli. Przypomnij, w których scenach filmu pojawia się motyw brzozy.

Kadr 4. Zastanów się nad znaczeniem związku frazeologicznego: „zedrzeć buty”. Przypomnij sobie, jakie słowa wypowiada Stygma, gdy przybywa po samochód.

Kadr 5. Przypomnij sobie tradycje związane z chlebem. Zwróć uwagę na funkcję stołu w kulturze europejskiej.

Kadr 1. Scena ma miejsce po prośbie Jańcia o modlitwę. Kobieta staje się dla męża oparciem w trudnej chwili. Przed oczyma widza powstaje obraz Piety – symbolu miłosierdzia i cierpienia. Kompozycja wyraża miłość, oddanie, troskę.

Kadr 2. Próżność pcha Jańcia do tego, że decyduje się na próbę rozmnożenia chleba i zamiany wody w wino. Gdy nie udaje mu się dokonać przemiany, postanawia wyruszyć w świat. Chleb podzielony na kawałki jest obrazem codziennego życia, ale także dzielenia tej codzienności z innymi ludźmi.

Kadr 3. Według ludowych wierzeń brzoza oznacza płodność, kobiecość, opiekę nad narodzinami i małżeństwem. Droga przez brzozowy las symbolizuje życie i śmierć, początek i koniec. Wraz z narodzinami syna (nowe życie) nadchodzi kres cudów Jańcia. Dziecko i brzoza są symbolem niewinności i czystości.

Kadr 4. Stygma pojawia się, aby zabrać samochód. Wyznaje, że Jańcio stał się dla niego jak ojciec. Wręcza mu swoje buciki, jedyną pamiątkę, która została z dzieciństwa. Buty są symbolem podróży – ścieżki życia. Kojarzą się – zniszczone i zdeformowane – z przemijaniem czasu, przebytej duchowo drogi.

Kadr 5. Rodzina spożywająca posiłek to ostatnia scena filmu. Stół pokazany w tej scenie to symbol domowego ogniska, przy którym zasiada rodzina Jańcia. W centrum kadru znajdują się chleb i nóż – wszystko pokazane zostało z lotu ptaka. Według tradycji nóż służy do uczynienia znaku krzyża na bochenku przed jego pokrojeniem, a  chleb jako dar Boży wymaga szacunku i należy nim się dzielić. Wszystko wraca do normalności, na swoje miejsce.

Przypomnij sobie cechy charakteru Weronki i sytuacje, w których można było je dostrzec.

Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi znalazły się informacje o tym, że Weronka bardzo kocha Jańcia i chce urodzić ich dziecko, godzi się na to, by Jańcio opuścił dom, czeka na niego, samotnie rodzi dziecko i wychowuje je, wybacza mężowi.

Przyjrzyj się postaci biblijnej Weroniki oraz biografii świętej Weroniki.

Przykładowa odpowiedź: Weronka – mimo przedłużającej się nieobecności męża – wiernie czeka. Publiczne upokorzenie ze strony przemienionego przez sławę i pieniądze Jańcia wystawia na próbę jej oddanie. Cierpi, ale wytrwale zmaga się z niesprzyjającym losem w imię miłości do męża. Jej postawa jest analogiczna do postawy świętej, która poświęca swoje życie z miłości do Chrystusa.

Przypomnij sobie, czym różni się sfera sacrum od sfery profanum.

Sfera sacrum: stajenka, uboga, rodząca kobieta, wizyta pasterza, obecność zwierząt
Sfera profanum: dziecko ma ogonek, jest diabełkiem

Zwróć uwagę m.in. na to, w czyim imieniu działa Jan Chrzciciel, a w czyim Jańcio Wodnik, jaki jest cel ich misji, co jest „narzędziem” ich pracy.

Podobieństwa: obaj posługują się wodą, pomagają ludziom, którzy do nich przychodzą.

Różnice: Jan Chrzciciel jest wysłannikiem Boga, poprzedza nadejście Chrystusa, Jańcio Wodnik sam decyduje o rozpoczęciu swojej misji; Jan Chrzciciel jest ubogi, Jańcio pławi się w bogactwie, na które składają się dary ludzi.

Ad. 1. Sprawdź, jak współgra obraz z muzyką. Co się dzieje, a co słychać?

Ad. 2. Zwróć uwagę na poszczególne kadry – jak zachowuje się bohater i co mówi? Przypomnij sobie, jaką sceną rozpoczął się film.

Ad. 1. Kluczem do oczytania finałowej sceny jest piosenka Jańcia:

„Pochylę nisko głowę,

Przeproszę wszystkie drzewa,

Ułożę piękną mowę,

Zaśpiewam,

Zaśpiewam,

Zaśpiewam.

Pochylę głowę nisko,

Przeproszę wszystkie ptaki,

Dziad jestem – nie panisko,

Dziad jestem byle jaki.

Jańcio z kamiennym sercem,

Jańcio z zamkniętą głową,

Jańcio z duszą w rozterce,

Jańcio z nieczystą mową”.

Tekst zawiera powtórzenia, które nie tylko służą rytmizacji;  pełnią również funkcję rytualną, nawiązującą do wierzeń ludowych i są formą zaklęcia, które ma zakończyć działanie złego (to tzw. odczynianie, czyli zdejmowanie klątwy, czaru).

Muzyka jest energetyzująca, zaczyna rozbrzmiewać w momencie przebudzenia Jańcia i jego biegu ku strumieniu. Towarzyszy bohaterowi podczas symbolicznego obmycia z grzechu.

Ad. 2. Jańcio pokazany jest na tle przyrody: przytula się do drzewa (do brzozy!), chwyta ptaka, dotyka roślin. Będąc blisko natury, blisko ziemi – nabiera energii, odżywa, docenia to, co posiadał wcześniej, a co zaniedbał przez swoją pychę. Potem idzie do zabudowań Sochy, tam przemawia do sąsiada, mówiąc o sile zła i dobra. Następuje akt przebaczenia i powrót Jańcia do domu. Spotkanie Jańcia z sąsiadem jest klamrą spajającą historię – od zamęczonej kobyłki zaczyna się przecież opowieść. Na początku filmu Jańcio rozważa winę Sochy, ale nie robi nic; na końcu formułuje wniosek i podejmuje się reakcji. Trzeba być odpowiedzialnym, jeżeli widzi się różnicę między dobrem a złem, jeżeli zauważa się zło.