Dla nauczyciela

Autor: Paweł Kaniowski

Przedmiot: Filozofia

Temat: Śmierć Sokratesa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Filozofia Sokratesa jako początki filozofii człowieka i etyki. Uczeń:
1) charakteryzuje filozofię Sokratesa w kontekście jego życia i postawy moralnej;
4) dyskutuje na temat „dlaczego ludzie postępują źle?”, przedstawiając tezę intelektualizmu etycznego oraz argumenty za i przeciw niemu.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Poznasz zarzuty wysuwane przeciwko Sokratesowi w czasie procesu i kontekst oskarżenia.

  • Przeanalizujesz argumenty, które Sokrates przedstawił na swoją obronę.

  • Ocenisz postawę Sokratesa w trakcie procesu oraz w czasie oczekiwania na wyrok śmierci.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;

  • dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

  • rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • audiobook;

  • drama.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z treściami z zakładki „Przeczytaj” oraz z multimedium w sekcji „Audiobook”.

Faza wprowadzająca:

  1. Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

  2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Przedstawia uczniom temat dyskusji: Sokrates został skazany na śmierć. Pomimo możliwości ucieczki zdecydował się podporządkować trybunałowi. Jak ocenić jego decyzję?
    Wspólna praca całego zespołu klasowego.

Faza realizacyjna:

  1. Drama. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Ich zadaniem będzie odegranie scenek z sali sądowej. Wybrane osoby z każdej grupy wcielą się w postaci Sokratesa, sędziego, prokuratora i oskarżyciela. Pozostali uczniowie będą odgrywać rolę widowni, która ma prawo zadawać pytania oskarżonemu. Tematy do opracowania dla poszczególnych grup:
    – grupa 1.: oskarżenie Sokratesa;
    – grupa 2.: obrona Sokratesa;
    – grupa 3.: postawa wobec śmierci.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”, a następnie odczytuje polecenie:
    – Zapoznaj się z różnymi wypowiedziami na temat śmierci Sokratesa. Czy była ona jego własnym wyborem? Swoją odpowiedź uzasadnij.
    Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Jako podsumowanie uczniowie rozwiązują ćwiczenia nr 1‑5.

  2. Nauczyciel ponownie zadaje uczniom i uczennicom pytanie z fazy wprowadzającej: Jak ocenić decyzję Sokratesa o podporządkowaniu się trybunałowi? Następnie wspólnie zastanawiają się, czy coś w odpowiedziach uczniów i uczennic się zmieniło. Jeżeli tak, to z czego to wynika?

  3. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia 6‑8.

Materiały pomocnicze:

  • Baer U., Gry dyskusyjne, Lublin 2000.

  • Filonik J., Ateńskie procesy o bezbożność do 399 r. p.n.e. – próba analizy, w: „Meander”, 2014.

  • Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.

  • Ksenofont, Obrona Sokratesa, Warszawa 2019.

  • Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 1, Warszawa 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.

Sprawdź się