Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Elżbieta Korzeniak, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Jak za pomocą równań reakcji zapisać proces hydrolizy?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa
Zakres rozszerzony:
VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:
9) pisze równania reakcji: zobojętniania, wytrącania osadów i wybranych soli z wodą w formie jonowej pełnej i skróconej.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
definiuje pojęcie hydrolizy;
zapisuje równania reakcji hydrolizy;
określa odczyn roztworów soli;
określa sprzężoną parę kwas‑zasada;
określa odwracalność procesu.
Strategie nauczania:
asocjacyjna;
problemowa.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja dydaktyczna;
burza mózgów;
ćwiczenia uczniowskie;
analiza materiału źródłowego;
film samouczek;
eksperyment chemiczny;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, kreda;
rzutnik multimedialny;
aplikacja Mentimeter oraz Kahoot! lub Quizizz.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytanie: jaka jest różnica między zobojętnianiem a hydrolizą?
Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół terminu „hydroliza”. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z wykorzystaniem tabletów/smartfonów.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel rozdaje uczniom schemat porównania mocy kwasów i zasad Brønsteda‑Lowry’ego. Uczniowie analizują schemat. Nauczyciel ewentualnie wyjaśnia kwestie niezrozumiałe.
Nauczyciel wyświetla na forum film samouczek – wszyscy uczestnicy zajęć analizują go. Nauczyciel ewentualnie wyjaśnia kwestie niezrozumiałe.
Eksperyment uczniowski. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy, które przeprowadzają doświadczenie chemiczne „Badanie reakcji hydrolizy wybranych soli” (informacja w materiale pomocniczym). Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne. Uczniowie w grupach przygotowują instrukcję wykonania eksperymentu, po czym na forum klasy chętni uczniowie prezentują wypracowane zasady pracy. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność zaplanowanych działań w ramach eksperymentu. Uczniowie zapisują w kartach pracy pytanie badawcze, hipotezę, obserwacje, określają odczyn badanego roztworu, wnioski, równanie reakcji i typ reakcji hydrolizy. Liderzy grup prezentują swoje rezultaty na forum klasy, a równania reakcji zapisują na tablicy. Nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi uczniów i w razie potrzeby uzupełnia podane informacje.
Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – zestaw ćwiczeń.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: czym się różni zobojętnianie od hydrolizy? Wskaż, jaki odczyn będzie miał roztwór chlorku amonu i dlaczego taki? Wskaż, jaki odczyn będzie miał roztwór siarczanu(IV) potasu i dlaczego taki? Nauczyciel może przygotować quiz dla uczniów i wykorzystać aplikację Kahoot! lub Quizizz.
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałem/łam sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłem/łam...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – zestaw ćwiczeń.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Film samouczek może być wykorzystany podczas przygotowywania się do zajęć czy do sprawdzianu.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Czym się różni zobojętnianie od hydrolizy?
Wskaż, jaki odczyn będzie miał roztwór chlorku amonu i dlaczego taki?
Wskaż, jaki odczyn będzie miał roztwór siarczanu(IV) potasu i dlaczego taki?
Schemat dla każdego ucznia: porównanie mocy kwasów i zasad Brønsteda - Lowry’ego.
Doświadczenie chemiczne: „Badanie reakcji hydrolizy wybranych soli”
Sprzęt i szkło laboratoryjne: nieopisane probówki z roztworami soli, statyw do probówek, pipety.
Odczynniki chemiczne: uniwersalny papierek wskaźnikowy oraz roztwory:
Grupa I: , ,
Grupa II: , ,
Grupa III: , ,
Grupa IV: , , .
Karta pracy ucznia: