Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Mechanizmy hamowania i pobudzenia synaptycznego
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wyjaśnisz różnicę między depolaryzacją, a hiperpolaryzacją.
Scharakteryzujesz postsynaptyczny potencjał pobudzający i postsynaptyczny potencjał hamujący.
Omówisz mechanizm jonowy prowadzący do pobudzenia i do obniżenia aktywności neuronu postsynaptycznego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
analiza animacji;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu;
arkusze papieru, flamastry.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla cele lekcji i temat zawarte w sekcji „Wprowadzenie”.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel rozpoczyna pogadankę, zadając pytanie:
– Czym różni się depolaryzacja od hiperpolaryzacji?
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium („Animacja”). Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium zawarte w sekcji „Animacja”. Uczniowie wykonują w parach polecenie nr 1 („Określ, jak na błonie rozłożone są ładunki elektryczne w stanie repolaryzacji”) oraz polecenie nr 2 („Określ, w jaki sposób ułoży się strzałka oscylatora, gdy ładunki ujemne będą zgromadzone głównie we wnętrzu komórki. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm działania oscylatora”). Następnie porównują rozwiązania z inną parą. Wybrane zespoły dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Zespoły na podstawie informacji zawartych w e‑materiale – w tym także zamieszczonych w animacji – opracowują następujące zagadnienia:
– grupa I i II – mechanizm jonowy prowadzący do pobudzenia neuronu postsynaptycznego;
– grupa III i IV – mechanizm jonowy prowadzący do obniżenia aktywności neuronu postsynaptycznego.
Grupy wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali wiedzę nt. przypisanych zagadnień. Następnie eksperci zamieniają się grupami: I z III, a II z IV. Zadaniem ekspertów jest przekazanie zdobytych informacji. Czas na wykonanie zadania nie powinien przekroczyć 10 min. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup.Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują następujące zadania na czas: od 1 do 5, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.
Faza podsumowująca:
Uczniowie wykonują w parach mapę myśli przedstawiającą cechy postsynaptycznego potencjału pobudzającego i postsynaptycznego potencjału hamującego.
Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia nr 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Treści w sekcji „Animacja” można wykorzystać jako materiał służący powtórzeniu i utrwaleniu wiedzy uczniów.