Scenariusz lekcji

Autor: Daria Reczyńska

Przedmiot: biologia

Temat: Osmoza – specjalny rodzaj dyfuzji

Grupa docelowa: III etap edukacyjny – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz pojęcie osmozy.

• Scharakteryzujesz roztwór izo-, hipo- i hipertoniczny.

• Wskażesz wpływ stężenia roztworu na umieszczone w nim komórki roślinne i zwierzęce.

• Wyciągniesz wnioski na temat tego, jak różnice w budowie wpływają na różnice w zachowaniu się komórek roślinnych i zwierzęcych w roztworze hipotonicznym i hipertonicznym.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• odwrócona klasa;

• pogadanka;

• doświadczenie;

• mapa myśli;

• grupy ekspertów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• dwie zlewki, marchewki i nóż dla każdej czwórki uczniów, sól (jeśli doświadczenie wykonywane jest w klasie);

• arkusze papieru A2, flamastry.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel prosi wskazanych uczniów, aby wyjaśnili, jak wykonać roztwór hipertoniczny.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie, pracując w grupach 4‑osobowych, wykonują doświadczenie zgodnie z instrukcją zawartą w sekcji „Wirtualne laboratorium (WL‑I)”. Nauczyciel informuje uczniów, że na wyniki doświadczenia będą musieli poczekać do końca lekcji.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i prosi ich, by na podstawie e‑materiału opracowali mapę myśli dotyczącą przydzielonych zagadnień:

• grupa I i II – osmoza w komórkach roślinnych;

• grupa II i IV – osmoza w komórkach zwierzęcych.

  Grupy otrzymują po dwa arkusze papieru A2 i na jednym z nich sporządzają mapę myśli. Następnie wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali otrzymane zagadnienia. Eksperci zamieniają się grupami (I z III, II z IV) i przekazują zdobytą wiedzę. Uczniowie z drugiej grupy robią na drugim arkuszu notatki w formie mapy myśli, porządkując informacje przekazywane przez eksperta. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup. Grupy prezentują wyniki swojej pracy, nauczyciel uzupełnia brakujące informacje, koryguje ewentualne błędy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie zapoznają się z wynikami doświadczenia – zapisują swoje obserwacje, wyniki i wnioski w karcie pracy zawartej w sekcji „Wirtualne laboratorium (WL‑I)” i dyskutują na temat swoich obserwacji.

2. Uczniowie w parach uzupełniają tabelę w ćwiczeniu nr 7.

Praca domowa

• Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 oraz 8 i 9 w sekcji „Sprawdź się”, a także polecenie nr 2 w sekcji „Wirtualne laboratorium (WL‑I)”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania wirtualnego laboratorium (WL‑I):

• Wirtualne laboratorium (WL‑I) może zostać wykorzystane na innych lekcjach poruszających temat osmozy, np. „Transport substancji przez błony komórkowe”.