Autor: Grzegorz Samotiuk

Przedmiot: historia

Temat: Rządy sanacyjne. Represje wobec opozycji

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• tłumaczy, czym był obóz sanacyjny i jakie zmiany w funkcjonowaniu polskiego systemu politycznego wprowadził;

• wyjaśnia, czy w Polsce po zamachu majowym całkowicie zlikwidowano demokrację, czy może tak nagięto jej zasady, aby skutecznie realizować sanacyjne założenia polityczne;

• wymienia cechy ustroju autorytarnego na przykładzie II RP w okresie sanacyjnym;

• wskazuje polityków, którzy odegrali szczególną rolę w okresie sanacji;

• omawia sytuację i rolę opozycji parlamentarnej w Polsce po przewrocie majowym.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• wykład,

• dyskusja,

• mapa myśli,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• praca z multimedium.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w parach,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją.

Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału (bez multimedium oraz ćwiczeń). Na jego podstawie przygotowują się do lekcji.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel odczytuje wyświetlony na tablicy temat lekcji oraz cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i poleca uczniom lub wybranej osobie, aby sformułowała kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel prosi wskazaną osobę (albo ochotnika), aby przypomniała, co wydarzyło się wcześniej: czym był zamach majowy i dlaczego do niego doszło?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel omawia sytuację polityczną w Polsce po zamachu majowym i rolę Józefa Piłsudskiego, wyjaśnia hasło „sanacja”. Przedstawia zapisy noweli sierpniowej i działania podejmowane przez obóz władzy w celu jej wzmocnienia.

2. Nauczyciel przybliża uczniom działania władz wobec opozycji parlamentarnej i przeciwników rządów sanacji. Zapowiada, że uczniowie obejrzą film omawiający proces brzeski i stosunek władz sanacyjnych do środowisk sprzeciwiających się ich rządom. Poleca, aby uczniowie wynotowywali najważniejsze według nich fakty.

3. Praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie po zapoznaniu się z filmem wykonują polecenie 1: „Napisz, jakie cechy ustroju autorytarnego można przypisać sanacyjnej Polsce”. W parach tworzą własne notatki w formie mapy myśli. Jedna osoba może zapisywać wspólne propozycje uczniów na tablicy.

4. Odnosząc się do pracy uczniów i przedstawionych propozycji, nauczyciel przedstawia krótko, jak wyglądała ówczesna sytuacja polityczna w innych państwach europejskich. Zaprasza uczniów do dyskusji, zadaje im pytania: Czy ustrój Polski pod rządami sanacji był autorytarny, czy totalitarny? Jak przedstawiała się Polska na tle Europy i czy fakt, że różne formy autorytaryzmu zapanowały wtedy w wielu krajach, stanowi usprawiedliwienie dla obozu sanacji? Uczniowie mogą dyskutować w grupach cztero- lub pięcioosobowych, a następnie przedstawiać swoje stanowiska wraz z uzasadnieniem. Nauczyciel prosi wybraną osobę o podsumowanie dyskusji.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1, 2 oraz 8 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 4 i 6, analizując teksty źródłowe.

Materiały pomocnicze:

W. Roszkowski, Historia Polski 1914–2000, Warszawa 2001.

R.M. Watt, Gorzka chwała. Polska i jej los 1918–1939, Warszawa 2019.

K. Kawalec, Spadkobiercy niepokornych. Dzieje polskiej myśli politycznej 1918–1939, Wrocław 2000.

A. Garlicki, Józef Piłsudski 1867–1935, Warszawa 1988.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z animacją, aby przygotować się do późniejszej pracy. Wówczas w fazie realizacyjnej wykonują polecenia dołączone do multimedium i szybciej przechodzą do dyskusji. Animacja może też zostać wykorzystana w lekcji powtórkowej dotyczącej przewrotu majowego i rządów autorytarnych w Polsce.