Dla nauczyciela
Autor: Maria Gniłka‑Somerlik
Przedmiot: Język polski
Temat: Manifest poetycki Stanisława Barańczaka
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
dostrzega problematykę społeczno‑polityczną twórczości Stanisława Barańczaka;
rozpoznaje typowe cechy poezji Stanisława Barańczaka w wierszach: Spójrzmy prawdzie w oczy oraz Określona epoka;
wskazuje cel, w jakim poeta w swoich wierszach dokonuje defrazeologizacji oraz stylizacji na nowomowę.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
odwrócona klasa;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
metoda projektów.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Na dwa tygodnie przed zaplanowaną realizacją lekcji nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy.
Zadaniem grup jest przygotowanie projektu. Podział tematów projektu i źródeł:
GRUPA I: Biografia pokoleniowa Stanisława Barańczaka i analiza wiersza Spójrzmy prawdzie w oczy. Materiały źródłowe:
treść sekcji: „Wprowadzenie” i „Przeczytaj” w e‑materiale,
pierwsza część filmu z wykładem profesora Krzysztofa Biedrzyckiego w e‑materiale;
film dostępny na platformie YouTube: Wybitne Postacie Uniwersytetu #26: Stanisław Barańczak .
GRUPA II: Kontekst społeczno‑polityczny w twórczości Stanisława Barańczaka i analiza wiersza Określona epoka. Materiały źródłowe:
treść sekcji: „Wprowadzenie” i „Przeczytaj” w e‑materiale,
druga część filmu z wykładem profesora Krzysztofa Biedrzyckiego w e‑materiale;
film dostępny na platformie YouTube: Wybitne Postacie Uniwersytetu #26: Stanisław Barańczak.
Dodatkowo wybrany przedstawiciel każdej z grup ma za zadanie przygotwać głośne odczytanie wiersza przydzielonego do grupy.
Każda z grup wykonuje polecenia 1. i 2. dołączone do przydzielonej części filmu.
Wybór formy prezentacji projektu nauczyciel pozostawia grupom uczniów. Może to być: wystawa, inscenizacja, wykład, film, prezentacja multimedialna, rozbudowana mapa myśli.
Limit czasowy dla prezentacji projektu: 10 minut
Faza wprowadzająca:
Lekcja prowadzona metodami odwróconej klasy i projektową. Większość lekcji poświęcona jest zatem na prezentację i omówienie wyników pracy projektowej.
Nauczyciel po krótkim wstępie rozpoczynającym lekcję zapisuje jej temat na tablicy.
Faza realizacyjna:
Lekcja rozpoczyna się od prezentacji projektów przygotowanych przez grupy.
Nauczyciel omawia z uczniami wyniki ich pracy projektowej. Ocenia jakość i poziom przygotowania oraz deklamację wiersza.
Na podstawie informacji przekazanych za pomocą przygotowanych projektów wszyscy uczniowie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”: 1., 2., 4. – wspólnie, na forum; 3., 5., 6.-8. – podczas cichej pracy, której wyniki nauczyciel omówi po zakończeniu pracy uczniów.
Faza podsumowująca:
W podsumowaniu lekcji nauczyciel pyta uczniów: czy – tak jak twierdzi Stanisław Barańczak - sztuka musi zatrącać o rzeczywistość? Czy to konieczne? I dlaczego niektórzy artyści rezygnują z opisywania dnia codziennego? Uczniowie dyskutują na ten temat do końca lekcji.
Materiały pomocnicze
Krzysztof Biedrzycki, Świat poezji Stanisława Barańczaka, Kraków 1995.
Dariusz Pawelec, Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty, Katowice 1992.
Małogorzata Szulc‑Packalén, Pokolenie’68. Studium o poezji polskiej z lat siedemdziesiątych, Warszawa 1997.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać efekty swojej pracy projektowej oraz treść wykładu
dr. hab. Krzysztofa Biedrzyckiego (obu części filmu) do przygotowania się do lekcji powtórkowej.