Przypomnij sobie, co to jest apostrofa i w jakich formach gramatycznych się przejawia.

1. Spójrzmy w nieobecne oczy potrąconego przypadkowo przechodnia z podniesionym kołnierzem.

2. Spójrzmy w stężałe oczy wzniesione ku tablicy z odjazdami dalekobieżnych pociągów.

3. Spójrzmy w krótkowzroczne oczy wpatrzone z bliska w gazetowy petit.

4. Spójrzmy w oczy pośpiesznie obmywane rankiem z nieposłusznego snu.

5. Spójrzmy w oczy pośpiesznie ocierane za dnia z łez nieposłusznych.

Przypomnij sobie, co to jest związek frazeologiczny oraz idiom. Skorzystaj
ze słownika zamieszczonego w lekcji.

A) Stańmy na wysokości oczu, jak napis kredą na murze. – Stańmy na wysokości zadania.
B) Odważmy się spojrzeć prawdzie w szare oczy. – Odważmy się spojrzeć prawdzie w oczy.

Zastanów się nad symbolicznym znaczeniem przymiotnika „szary”. Skorzystaj
ze słownika frazeologicznego.

Szare, wszechobecne oczy to symbol totalitarnego państwa, wszechobecnego, stale inwigilującegoinwigilacjainwigilującego każdego obywatela. Przymiotnik „szary” można znaleźć we frazelogiźmie „szara rzeczywistość” („szara codzienność”) określającym życie przeciętnego, najczęściej niezamożnego człowieka, zmagającego się z problemami dnia codziennego. Szarą rzeczywistością człowieka, o którym pisał Barańczak była codzienność PRL, której częścią był niedostatek i walka o wolność.

Puenta wiersza mieści się w ostatnich trzech wersach utworu

a choćby się pod nami nigdy nie ugięły
nogi, to jedno będzie nas umiało rzucić
na kolana.

Frazeologizm nogi się pod kimś ugięły w codziennym użyciu oznacza gwałtowne osłabienie będące wynikiem silnych przeżyć (nogi uginają się ze strachu). W wierszu Barańczaka oznacza on jednak, że ludzie nie ulegli presji, nie poddali się reżimowi narzuconemu przez opresyjny, inwigilującyinwigilacjainwigilujący system totalitarny. Natomiast – jak zwrócił uwagę profesor Krzysztof Biedrzycki – frazeologizm rzucić na kolana ma dwojakie znaczenie, jest symbolem albo upokorzenia, albo pokory. Ta gra frazeologizmów prowadzi odbiorcę do wniosku, że w tak trudnej systemowo sytuacji kwestią odwagi jest spojrzenie drugiemu człowiekowi w oczy (Stańmy
na wysokości oczu, jak napis kredą na murze).

Zwróć uwagę na język utworów i jego związki z propagandą PRL, cele tych tekstów oraz ich emocjonalną zawartość.

1. Wykorzystanie języka propagandy PRL.

2. Obnażanie zafałszowania i pustki oficjalnego języka ówczesnej Polski.

3. Ukazywanie totalitarnego charakteru ówczesnego państwa polskiego.

4. Ujawnianie prawdy o codziennym życiu w PRL.

5. Wyrażanie emocji Polaków wobec otaczającej rzeczywistości.