Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Rząd Tymczasowy i rewolucja październikowa

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy:

XXXVII. I wojna światowa.

Uczeń:

4. przedstawia przyczyny i skutki rewolucji lutowej i październikowej w Rosji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego w odstępie ośmiu miesięcy miały miejsce w Rosji dwie rewolucje;

• komentuje depeszę, którą wysłał niemiecki przedstawiciel w Sztokholmie do Berlina: „Powrót Lenina do Rosji udany. Działa dokładnie tak, jak pragniemy”;

• rozstrzyga, czy słuszne jest nazywanie wydarzeń październikowych w Rosji rewolucją.

Strategie nauczania:

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• mapa mentalna,

• dyskusja,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• pogadanka,

• gra w bingo.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• kartki z pytaniami dla uczniów.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Tydzień przed lekcją nauczyciel tworzy pięć grup trzy- lub czteroosobowych (w zależności od liczebności klasy), które wybierają spośród siebie lidera, i przydziela im zagadnienia do opracowania. Grupa 1 omówi, na czym polegała dwuwładza w Rosji po abdykacji cara Mikołaja II; grupa 2 – jakie były oczekiwania społeczeństwa rosyjskiego wobec Rządu Tymczasowego, czego się od niego domagało; grupa 3 – w jaki sposób i dzięki komu Włodzimierz Lenin otrzymał poparcie dla przejęcia władzy w Rosji; grupa 4 – jak zakończyły się ofensywa Kiereńskiego i manifestacje w Piotrogrodzie; grupa 5 – kiedy i w jaki sposób bolszewicy przejęli władzę w Rosji.

Uczniowie mogą wykorzystać w tym celu zasoby e‑podręcznika oraz inne źródła informacji. Sposób prezentacji jest dowolny – multimedialny, w formie plakatu, mapy mentalnej itp.

Faza wstępna

Nauczyciel przedstawia uczniom cel lekcji: „Na dzisiejszej lekcji dowiemy się, w jaki sposób i dlaczego doszło do rewolucji w Rosji, kto przejął w niej rządy”.

Nauczyciel prosi, aby uczniowie, którzy nie biorą udziału w prezentacji, w parach lub indywidualnie na kartkach odpowiedzieli na pytania: Kto przejął władzę w Rosji po abdykacji cara Mikołaja II? Dlaczego w odstępie ośmiu miesięcy miały miejsce w Rosji dwie rewolucje, przez kogo zostały wywołane? Czego domagało się społeczeństwo rosyjskie? Kto udzielił poparcia Włodzimierzowi Leninowi i dlaczego?

Faza realizacyjna

Nauczyciel prosi poszczególne grupy, aby przygotowały się do prezentacji. Wyznacza czas dla każdej z grup na prezentację (3–5 min).

Uczniowie przedstawiają opracowane przez siebie zagadnienia.

Po przedstawieniu wszystkich prezentacji nauczyciel prosi, aby osoby, które nie brały w nich udziału, wypisały swoje spostrzeżenia na tablicy, na której narysowana jest mapa mentalna.

Uczniowie uzasadniają i uzupełniają swoje wypowiedzi, w razie konieczności nauczyciel koryguje odpowiedzi uczniów.

Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium bazowym i przeanalizowanie w parach poleceń. Po krótkiej rozmowie uczniowie przedstawiają swoje spostrzeżenia i podają argumenty.

Prowadzący zadaje pytanie: Czy słuszne jest nazywanie wydarzeń październikowych w Rosji rewolucją. Inicjuje dyskusję.

Uczniowie wykonują ćwiczenia wskazane przez nauczyciela i wspólnie omawiają odpowiedzi.

Faza podsumowująca

Nauczyciel informuje uczniów, że zagrają w bingo. Rozdaje karty do gry i wyjaśnia zasady (trzeba jak najszybciej zebrać poprawne odpowiedzi na pytania w dowolnym wierszu, kolumnie lub pełnej przekątnej składającej się z pięciu pól). Kiedy uczeń zbierze pięć poprawnych odpowiedzi w wymaganym układzie, oznajmia to okrzykiem „bingo”. Poprawne wiersze/kolumny/przekątne nie mogą się powtarzać, a uczniom nie wolno współpracować. Gra trwa, dopóki na planszy nie zostaną zebrane wszystkie poprawne odpowiedzi.

Po zakończeniu rozgrywki nauczyciel omawia z całą klasą poprawne odpowiedzi na wszystkie pytania.

Osoby, które przygotowały prezentacje na lekcje, oraz te, które najszybciej zebrały poprawne odpowiedzi w grze bingo, zostaną nagrodzone pozytywną oceną z aktywności.

Praca domowa

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w domu. Skomentuj depeszę wysłaną przez niemieckiego przedstawiciela w Sztokholmie do Berlina: „Powrót Lenina do Rosji udany. Działa dokładnie tak, jak pragniemy”.

Materiały pomocnicze

P. Oxley, Russia 1855–1991. From Tsars to Commissars, tłum. K. Stojek‑Sawicka, Oxford University Press, 2001, s. 93.

S. Sierpowski, Źródła do historii okresu międzywojennego, t. 1, 1917‑1926, Poznań 1989, s. 27.

Historia powszechna 1789–1918. Wybór tekstów źródłowych, oprac. L. Jaśkiewicz, I. Rusinowa, red. T. Wituch, Pułtusk 1997.

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, PWN, Warszawa 1998, s. 33.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium

Na podstawie multimedium bazowego i materiałów zawartych w e‑podręczniku uczniowie mogą przygotować w formie projektu gazetę/czasopismo z najważniejszymi wydarzeniami, do jakich doszło w Rosji w 1917 r.