Scenariusz zajęć

Autor: Agnieszka Pieszalska, Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Czynniki mutagenne i ich źródła

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje różne rodzaje czynników mutagennych;

• wykazuje związek między działaniem mutagenów a zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób;

• wyjaśnia różnicę między mutagenem a kancerogenem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• kolektywizm;

• odwrócona klasa.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem;

• pogadanka;

• mapa myśli;

• gra edukacyjna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• 3 arkusze papieru A1, flamastry.

Przed lekcją:

• Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przeprowadza pogadankę, zadając pytania: „Co to są czynniki mutagenne?”, „Jak możemy podzielić mutageny ze względu na źródło ich pochodzenia?”, „Co to jest mutacja?”.

2. Nauczyciel podaje cele lekcji i formułuje jej temat.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika film zawarty w e‑materiale. Uczniowie wykonują samodzielnie polecenie nr 2 („Określ różnicę między mutagenem a kancerogenem”) i porównują swoją odpowiedź z osobą z pary. Wybrani uczniowie prezentują rozwiązanie na forum klasy.

2. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda grupa otrzymuje flamastry oraz arkusz papieru A1 z hasłem: „Czynniki mutagenne”. Uczniowie dopisują informacje, korzystając z materiałów zawartych w e‑materiale i własnej wiedzy, tworząc mapę myśli porządkującą wiadomości na temat cech czynników mutagennych. Po upływie wyznaczonego czasu przekazują plakat następnej grupie, która uzupełnia informacje. Plakaty przekazywane są od grupy do grupy zgodnie ze wskazówkami zegara. Gdy plakat wróci do grupy macierzystej, zadanie się kończy.

3. Uczniowie wieszają i prezentują mapy myśli. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne od 1 do 4 z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa, a nauczyciel może nagrodzić uczniów ocenami za aktywność.

2. Uczniowie rozwiązują krzyżówkę (ćwiczenie nr 5).

3. Nauczyciel zadaje pytanie w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów: „Jaki jest związek między działaniem mutagenów a zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób?”.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 6 do 8 zawarte w e‑materiale.

Materiały pomocnicze:

Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

Uczniowie zapoznają się z filmem i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.