Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Badania dotyczące rozumu ludzkiego Hume'a
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji. Uczeń:
omawia różnice między naukowym a filozoficznym spojrzeniem na pojęcie przyczynowości;
przedstawia argumenty krytyki pojęcia przyczynowości dokonanej przez Davida Hume'a;
rekonstruuje argument, którego używa Hume, by udowodnić, że nie możemy być przekonani o obiektywnym istnieniu związków przyczynowych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
odwrócona klasa;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
rozmowa kierowana;
praca z tekstem.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Badania dotyczące rozumu ludzkiego Hume'a” ze wskazaniem na zawarty w nim tekst źródłowy: wywiad z Christopherem Hitchcockiem. Uczniowie przygotowują się do omówienia tekstu.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jak sądzicie, dlaczego naukowcy i filozofowie zastanawiają się, czym jest przyczyna? Czemu służą te rozważania?
Faza realizacyjna:
Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Pierwsza z nich zbiera informacje na temat tego, co nauka rozumie przez pojęcie przyczynowości. Drugi zespół gromadzi informacje o tym, jak do pojęcia przyczynowości odniósł się David Hume. Oba zespoły wykonują swoje zadania na podstawie treści zamieszczonych w zakładkach „Przeczytaj” oraz „Animacja RSA”. Następnie drużyny przedstawiają wnioski z pracy grupowej na forum klasy.
Prowadzący prosi uczniów, aby wskazali różnice między naukowym a filozoficznym spojrzeniem na pojęcie przyczynowości na podstawie wypowiedzi Christophera Hitchcocka i tekstu Davida Hume'a
**Praca z tekstem.**Nauczyciel poleca uczniom, aby zapoznali się z tekstem Davida Hume'a z zakładki „Sprawdź się” i wykonali polecania od nr 5 do nr 8. Następnie prosi uczniów, aby zrekonstruowali argument, którego używa Hume, by udowodnić, że nie możemy być przekonani o obiektywnym istnieniu związków przyczynowych.
Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1–4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie zgromadzonej wiedzy, zadając pytania -Dlaczego pojęcie przyczynowości wciąż interesuje współczesnych badaczy?
-Czy – waszym zdaniem – wszystko ma swoją przyczynę? Czy istnieją zjawiska, których przyczyn nie można wskazać?Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…
Praca domowa:
Poszukaj eksperta z dowolnej dziedziny, który współcześnie zajmuje się problemem przyczynowości. Stwórz notatkę na temat wybranej przez ciebie osoby.
Materiały pomocnicze:
Grzeliński A., Ludzki rozum i afektywność – stanowiska Johna Locke’a i Davida Hume’a, „Kultura i Wartości” 2019, nr 27, s. 17–35.
Szutta A., „Gra w życie”, czyli o przyczynowości inaczej, „Filozofuj!” 2019 nr 3 (27), s. 32–33.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Animacja RSA” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.