Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Badania dotyczące rozumu ludzkiego Hume'a

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• omawia różnice między naukowym a filozoficznym spojrzeniem na pojęcie przyczynowości;

• przedstawia argumenty krytyki pojęcia przyczynowości dokonanej przez Davida Hume'a;

• rekonstruuje argument, którego używa Hume, by udowodnić, że nie możemy być przekonani o obiektywnym istnieniu związków przyczynowych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Badania dotyczące rozumu ludzkiego Hume'a” ze wskazaniem na zawarty w nim tekst źródłowy: wywiad z Christopherem Hitchcockiem. Uczniowie przygotowują się do omówienia tekstu.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jak sądzicie, dlaczego naukowcy i filozofowie zastanawiają się, czym jest przyczyna? Czemu służą te rozważania?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Pierwsza z nich zbiera informacje na temat tego, co nauka rozumie przez pojęcie przyczynowości. Drugi zespół gromadzi informacje o tym, jak do pojęcia przyczynowości odniósł się David Hume. Oba zespoły wykonują swoje zadania na podstawie treści zamieszczonych w zakładkach „Przeczytaj” oraz „Animacja RSA”. Następnie drużyny przedstawiają wnioski z pracy grupowej na forum klasy.

2. Prowadzący prosi uczniów, aby wskazali różnice między naukowym a filozoficznym spojrzeniem na pojęcie przyczynowości na podstawie wypowiedzi Christophera Hitchcocka i tekstu Davida Hume'a

3. **Praca z tekstem.**Nauczyciel poleca uczniom, aby zapoznali się z tekstem Davida Hume'a z zakładki „Sprawdź się” i wykonali polecania od nr 5 do nr 8. Następnie prosi uczniów, aby zrekonstruowali argument, którego używa Hume, by udowodnić, że nie możemy być przekonani o obiektywnym istnieniu związków przyczynowych.

4. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1–4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie zgromadzonej wiedzy, zadając pytania -Dlaczego pojęcie przyczynowości wciąż interesuje współczesnych badaczy?
   -Czy – waszym zdaniem – wszystko ma swoją przyczynę? Czy istnieją zjawiska, których przyczyn nie można wskazać?

2. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

Praca domowa:

1. Poszukaj eksperta z dowolnej dziedziny, który współcześnie zajmuje się problemem przyczynowości. Stwórz notatkę na temat wybranej przez ciebie osoby.

Materiały pomocnicze:

• Grzeliński A., Ludzki rozum i afektywność – stanowiska Johna Locke’a i Davida Hume’a, „Kultura i Wartości” 2019, nr 27, s. 17–35.

• Szutta A., „Gra w życie”, czyli o przyczynowości inaczej, „Filozofuj!” 2019 nr 3 (27), s. 32–33.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Animacja RSA” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.