Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Stalin w drodze po władzę. Kult jednostki

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje postać Józefa Stalina i sposób, w jaki zdobył on pełnię władzy w Związku Sowieckim;

• omawia reformy wdrażane w ZSRS w czasach Józefa Stalina;

• wyjaśnia, czym był stalinizm.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Stalin w drodze po władzę. Kult jednostki”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat i cele lekcji i przybliża je uczniom. Omawia planowany przebieg zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem zajęć? Będą to obowiązujące uczniów kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z pierwszym multimedium („Schemat”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 2: „Przedstaw pozycję polityczną Józefa Stalina w bolszewickiej Rosji w pierwszych latach po zwycięstwie rewolucji”. Poleca uczniom, aby podzielili się na czteroosobowe grupy, zapoznali się ze schematem i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie przygotowują odpowiedzi do polecenia 3: wyjaśniają przyczyny zwycięstwa Józefa Stalina w walce o władzę po śmierci Lenina.

2. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel czyta polecenie 3: „Opisz reformy, jakie wdrażano na polecenie Stalina” i poleca uczniom, aby wykonali je w parach. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. Na koniec uczniowie indywidualnie wykonują polecenie 3: przedstawiają genezę konfliktu między Stalinem a opozycją w połowie lat 30.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

2. Na zakończenie nauczyciel ocenia pracę uczniowskich grup.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 3 i 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie 2 dołączone do filmu w sekcji „Film + Sprawdź się”: „Scharakteryzuj różnice między Lwem Trockim a Józefem Stalinem. Dlaczego Lenin wyrażał wątpliwości co do powierzenia rządów Stalinowi?”.

Materiały pomocnicze:

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

R. Conquest, Wielki terror, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 1997.

Wskazówki metodyczne:

Informacje zawarte w schemacie oraz filmie uczniowie mogą wykorzystać do przygotowania prezentacji lub notatki podsumowującej lekcję.