Film + Sprawdź się
Zapoznaj się z filmem i wykonaj kolejne polecenia.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DimLFQFlB
Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Stalin w drodze po władzę. Kult jednostki.
Scharakteryzuj różnice między Lwem Trockim a Józefem Stalinem. Dlaczego Lenin wyrażał wątpliwości co do powierzenia rządów Stalinowi?
Opisz reformy, jakie wdrażano na polecenie Stalina.
Podaj genezę konfliktu pomiędzy Stalinem a opozycją w połowie lat 30. XX wieku.
Jurij Piatakow (1890–1937) był sowieckim rewolucjonistą i działaczem komunistycznym, cieszącym się uznaniem Włodzimierza Lenina. W okresie wielkiej czystki w latach 30. XX w. został aresztowany i skazany w 1937 r. w pokazowym procesie za „działalnością szkodniczą, dywersyjną, szpiegowską i terrorystyczną”, a następnie rozstrzelany. Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
Poglądy Jurija Piatakowa
Według Lenina, partia komunistyczna opiera się na zasadzie przemocy i nie uznaje żadnych ograniczeń ani przeszkód. A centralną ideą tej zasady nieograniczonego przymusu jest nie przymus sam w sobie, ale brak jakichkolwiek ograniczeń – moralnych, politycznych, a nawet fizycznych, jeśli o to chodzi. Taka partia potrafi czynić cuda i dokonać rzeczy, których nie dokona żaden inny zespół ludzi. […] Prawdziwy komunista, […] czyli człowiek, który został wychowany przez partię i dostatecznie głęboko przyswoił sobie jej ducha, staje się sam w pewnym sensie cudotwórcą.
Indeks dolny Źródło: R. Conquest, Wielki terror, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 1997, s. 131. Indeks dolny koniecŹródło: R. Conquest, Wielki terror, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 1997, s. 131.
Wyjaśnij, jak zdaniem Jurija Piatakowa powinien postępować członek partii.
Wskaż, w jaki sposób założenia dotyczące tego, czym powinien się kierować członek partii (z powyższego ćwiczenia), można odnieść do działań Stalina.
W jaki sposób założenia dotyczące tego, czym powinien się kierować członek partii (z powyższego ćwiczenia), można odnieść do działań Stalina? Wybierz poprawne stwierdzenia.
- Stalin nie wahał się wykorzystać aparatu przymusu, aby usunąć swoich przeciwników.
- Stalin w swoich działaniach kierował się przede wszystkim dobrem obywateli Związku Sowieckiego.
- W polityce wewnętrznej Stalin gwarantował wolność słowa, wyznania i debaty politycznej.
- W swoich działaniach Stalin wspierał proces kolektywizacji rolnictwa i nacjonalizacji przemysłu, chociaż działania te przyniosły katastrofalne skutki.
- W polityce wewnętrznej Stalin stosował terror i represje wobec tych, których uznano za wrogów ludu.
Zapoznaj się z fragmentem opracowania naukowego, a następnie na jego podstawie wykonaj polecenie.
Stalin. Terror absolutnyCodzienne polowania na czarownice karmiły się donosicielstwem. Człowiek Stalina był czujny, był denuncjatorem, który utrzymując przyjaciół i krewnych w przekonaniu o swej uczciwości, na nich donosił. Denuncjowanie było formą życia bolszewickich entuzjastów; denuncjatorów opiewano w pieśniach i stawiano im pomniki. Kult donosiciela rozpoczął się w końcu 1932 roku, w trakcie intensywnych wystąpień zbrojnych chłopów przeciwko komunistom, kiedy komuniści postanowili szukać swoich popleczników właśnie we wzburzonym środowisku wsi. We wrześniu 1932 roku grupa chłopów we wsi Gierasimowka w guberni tobolskiej za Uralem zabiła jedenastoletniego chłopca, który wydał w ręce GPU własnego ojca, informując, że spekuluje on zbożem. Wskutek doniesienia gospodarz został aresztowany, wysłany na północny Ural do obozu pracy i tam zamordowany przez GPU, prawdopodobnie zimą 1932 roku, w trakcie masowych rozstrzeliwań więźniów. Denuncjator nazywał się Pawlik Morozow. Jego śmierć z rąk chłopów stała się dla komunistów pretekstem do krwawej zemsty: dziadka, babkę, wujka i kuzyna Morozowa wzięto jako zakładników i zamknięto w miejscowym więzieniu. W listopadzie 1932 roku z pobliskiego miasta przyjechali komuniści, komsomolcy i ludzie z GPU, którzy zainscenizowali proces pokazowy przeciwko aresztowanym. Wezwali mieszkańców wsi do stawienia się pod rozwieszonymi w sali plakatami propagandowymi i zmusili ich, by domagali się od sądu rozstrzelania oskarżonych. Proces pokazowy zakończył się po kilku godzinach. Wszyscy, nawet dziadkowie Pawlika Morozowa, zostali skazani na karę śmierci i rozstrzelani przez siepaczy Czeka.
Źródło: Jörg Baberowski, Stalin. Terror absolutny, tłum. U. Poprawska, Warszawa 2014, s. 174.
Wskaż zdania prawdziwe i fałszywe.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| Pawlik Morozow stał się dla stalinowskiej propagandy wzorem do naśladowania. | □ | □ |
| Władze sowieckie stosowały odpowiedzialność zbiorową. | □ | □ |
| Po objęciu władzy przez Stalina nastąpiło złagodzenie systemu represji w ZSRS. | □ | □ |
Zapoznaj się z poniższymi źródłami, a następnie na ich podstawie wykonaj polecenie.
Źródło A
Źródło B
Hasło w Encyklopedii PWN[…] uczestnik rewolucji 1905–07; […] początkowo przeciwnik leninowskiej koncepcji przewrotu zbrojnego […]; po rewolucji październikowej przewodn. WCIK i moskiewskiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich; od 1919 czł. Biura Polit. KC RKP(b) i od 1923 zast. przewodn. Rady Komisarzy Lud. ZSRR; 1926 usunięty z zajmowanych stanowisk, mianowany komisarzem handlu, a następnie ambasadorem we Włoszech; od 1927 dyr. Inst. Marksa‑Engelsa‑Lenina w Moskwie; usunięty z partii 1927–28 i 1932–33, w okresie wielkiej czystki 1935 aresztowany i skazany na 10 lat; ponownie postawiony przed sądem w procesie szesnastu, skazany na śmierć i stracony.
Źródło: Hasło w Encyklopedii PWN.