Scenariusz zajęć

Autor: Paweł Bącal, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Co to są stopy?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie stopów;

• omawia charakterystyczne właściwości stopów;

• uzasadnia celowość otrzymywania stopów;

• charakteryzuje mosiądz, brąz, stal.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• film edukacyjny;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu/smartfony;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica;

• pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel przedstawia temat lekcji. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: Dlaczego zamiast metalu często używa się jego stopu z innymi pierwiastkami chemicznymi? W jakim celu produkuje się stopy? Jakie metale wchodzą w skład stopu o nazwie: niebieskie złoto?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów dotycząca pojęcia – stop metali. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z zastosowaniem smartfonów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Eksperyment – pokaz uczniowski. Nauczyciel wyznacza ucznia asystenta do przeprowadzenia pokazu wg instrukcji (patrz materiał pomocniczy), rozdaje uczniom karty pracy. Uczniowie najpierw formułują problem badawczy, stawiają hipotezę i zapisują w kartach pracy. Obserwują zmiany podczas eksperymentu, ustalają wnioski i zapisują całość w kartach pracy. Chętni uczniowie prezentują wyniki swojej pracy na forum. Nauczyciel kontroluje poprawność pod względem merytorycznym.

2. Nauczyciel odtwarza uczniom film edukacyjny dotyczący przykładów stopów, metod ich otrzymywania oraz zastosowań. Nauczyciel każe uczniom wypisać nazwy stopów pojawiających się w filmie. Nauczyciel otwiera dyskusję pytając uczniów czy wiadomości przekazane podczas filmu były im znane.

3. Jeśli posiada nauczyciel, pokazuje uczniom przedmioty wykonane z brązu, stali, mosiądzu.

4. Nauczyciel dzieli klasę na cztero-/sześcioosobowe grupy. Prosi uczniów o znalezienie w Internecie, e‑podręczniku stopu, który nie był omawiany podczas filmu. Sprawdza i zatwierdza wybrane stopy, tak aby nie powtarzały się pomiędzy grupami.

5. Następnie każe uczniom przygotować krótkie prezentacje dotyczące danego stopu: skład, właściwości i zastosowanie wraz ze zdjęciami pokazującymi dany stop.

6. Nauczyciel kontroluje czas i sprawdza poprawność merytoryczną prezentacji.

7. Na zakończenie nauczyciel pyta uczniów, jakie cechy wspólne mają przedstawione stopy. Na tej podstawie uczniowie wspólnie odtwarzają definicję stopu. Nauczyciel sprawdza i uzupełnia definicję.     

8. Przedstawienie filmu po omówieniu definicji i sprawdzeniu wiedzy potocznej uczniów. Po filmie uczniowie mają opracować temat wybranego stopu, który nie wystąpił w filmie.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Jak można zdefiniować stopy? W jakim celu produkuje się stopy? Jakie znasz stopy metali?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe ...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń w e‑materiale.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany podczas przygotowywania się do lekcji oraz jako źródło informacji przy innych tematach o stopach.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak można zdefiniować stopy?

• W jakim celu produkuje się stopy?

• Jakie znasz stopy metali?

2. Monety, drobne przedmioty przyniesione przez nauczyciela w celu pokazania uczniom stopów.

3. Sprzęt i szkło laboratoryjne: tygiel żelazny lub porcelanowy, statyw, trójkąt kaolinowy, waga elektroniczna, pręt żelazny, palnik gazowy.

4. Odczynniki chemiczne: kalafonia, cyna, ołów, bizmut, kadm.

5. Karta pracy z instrukcją: