Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Turcy osmańscy w Europie i upadek cesarstwa bizantyjskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XI. Europa późnego średniowiecza.

Uczeń:

3. charakteryzuje następstwa upadku cesarstwa bizantyjskiego i ekspansji tureckiej dla Europy.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• dowiaduje się, dlaczego Turkom udało się zdobyć Konstantynopol;

• omawia skutki upadku miasta dla Europy oraz imperium osmańskiego;

• charakteryzuje dwóch najważniejszych uczestników wojny świata chrześcijańskiego oraz islamu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu zajęć, ustalenie celu lekcji i kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupa 1 i 4 – Dywersja Tamerlana i Główni aktorzy w teatrze wojennym;

• Grupa 2 i 5 - Uczestnicy konfliktu;

• Grupa 3 i 6 - Upadek miasta.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z treścią materiału oraz poleceniem nr 1 - „Wskaż dwa miejsca zaznaczone na planie Konstantynopola, które Twoim zdaniem powinny stać się najważniejszymi dla obrońców. Swój wybór uzasadnij.” i wspólnie rozwiązują zadanie.

3. Nauczyciel wyjaśnia treść polecenia nr 2 „Przeanalizuj mapę i rozważ realne możliwości udzielenia pomocy oblężonemu miastu”, w kolejnym etapie wybrany uczeń rozwiązuje je i opisuje kolejno wykonywane kroki.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda z grup wykonuje po dwa wskazane przez prowadzącego ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Wspólnie weryfikują odpowiedzi, nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

5. Kolejne ćwiczenie nr 8 uczniowie wykonują indywidualnie. Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Następnie uczniowie w parach dyskutują, porównując swoje odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie, pracując w parach, tworzą krzyżówkę podsumowującą zajęcia. Pary siedzące obok siebie wymieniają się krzyżówkami i je rozwiązują.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Opracuj podsumowanie tematu „Turcy osmańscy w Europie i upadek cesarstwa bizantyjskiego” w formie pytań do krzyżówki.

2. Wykonaj polecenie nr 3 z sekcji „Ilustracja interaktywna”.

Materiały pomocnicze:

• R. Crowley, 1453. Upadek Konstantynopola, Warszawa 2013.

• S. Runciman, Upadek Konstantynopola 1453, Warszawa 1994.

• J. S. Stanford,Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej, t.1 1280‑1808, Warszawa 2014.

• M. Witasek, Konstantynopol 1453, Warszawa 2008.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Ilustracja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.