Autor: Anna Juwan

Temat: Stosunki wodne w komórce roślinnej

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Scharakteryzujesz zjawisko osmozy w fizycznym układzie osmotycznym.

• Wykażesz związek kierunku osmotycznego przepływu wody z gradientem potencjału wody między roztworami wodnymi rozdzielonymi błoną półprzepuszczalną.

• Udowodnisz, że komórka roślinna i jej otoczenie stanowią biologiczny układ osmotyczny.

• Podasz wzór na potencjał wody w komórce roślinnej.

• Przedstawisz składowe potencjału wody w komórce roślinnej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem;

• analiza grafiki interaktywnej;

• gra dydaktyczna;

• śniegowa kula;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel wyświetla film zawarty w e‑materiale. Następnie pyta uczniów, w jaki sposób rośliny pobierają wodę z podłoża.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią e‑materiału w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum trzy pytania do tekstu. Przedstawiają propozycje pytań nauczycielowi, który w razie potrzeby odrzuca niektóre z nich lub proponuje nowe (np. by się nie powtarzały). Uczniowie wybierają 25 pytań, które zostają umieszczone w urnie. Następnie dzielą się na 5 grup, losują 5 pytań z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność udzielonych odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Film”). Uczniowie rozwiązują polecenia do filmu metodą kuli śniegowej.
   Nauczyciel objaśnia kolejne etapy pracy:
   1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
   2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   4) uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje;
   5) przedstawiciele poszczególnych zespołów 8‑osobowych prezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.

3. Praca z drugim multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną pt. „Osmoza w komórkach roślinnych” i pyta uczniów, jaki rodzaj transportu został na niej przedstawiony. Następnie prosi podopiecznych, by pracując w parach, wykazali, że komórka zwierzęca nie może ulegać plazmolizie (polecenie nr 2). Uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

4. Uczniowie indywidualnie analizują grafikę interaktywną przedstawiającą potencjał wody i wyjaśniają zależność między gradientem potencjału wody w układzie gleba–roślina a zdolnością rośliny do pobierania wody z podłoża (polecenie nr 3). Następnie porównują swoją odpowiedź z osobą z pary.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj notatkę z lekcji w formie mapy myśli.

2. Dla chętnych: Wykonaj polecenie nr 1 do grafiki interaktywnej.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Film” w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.