Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Platon o duszy i ciele

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele lekcji. Uczeń:

• analizuje problem psychofizycznej natury człowieka;

• charakteryzuje stanowiska filozoficzne związane z psychofizyczną naturą człowieka: monistyczy (w wersji spirytualistycznej i materialistycznej), dualistyczny, naturalistyczny i antynaturalistyczny;

• wskazuje obecność założeń dualizmu psychofizycznego w kulturze;

• stosuje wiedzę dotyczącą stanowiska dualizmu psychofizycznego, monizmu spirytualistycznego i monizmu materialistycznego w praktyce, wskazując ich różnicę na podanych przykładach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rybi szkielet;

• schemat.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Platon o duszy i ciele”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w zakładce „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Przypomnijcie, czym była dusza dla filozofów starożytnych.

Faza realizacyjna:

1. Rybi szkielet. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą rybiego szkieletu, opracowując temat: Dualizm psychofizyczny zawarty w filozofii Platona.
   Nauczyciel rysuje na tablicy uproszczony szkielet ryby i w razie potrzeby wyjaśnia metodę. W głowie ryby umieszcza problem do przeanalizowania. Następnie uczniowie zgłaszają podstawowe czynniki, które ich zdaniem wpływają na przedstawioną sytuację. Uczniowie zgłaszający poszczególne czynniki muszą je uzasadnić. Następnie uczniowie uzupełniają mniejsze ości szkieletu, podając, w jaki sposób i w jakim stopniu na sytuację mogą mieć wpływ mniejsze elementy. Na koniec chętni uczniowie formułują wnioski na podstawie zebranych pomysłów.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Schemat”. Wybrany uczeń odczytuje treść poleceń:
   – Zastanów się, jak odpowiedzieliby na postawione pytania reprezentanci trzech wymienionych stanowisk filozoficznych: dualizmu psychofizycznego, monizmu spirytualistycznego, monizmu materialistycznego.
   – Spróbuj dociec, jakie elementy twoich potocznych przekonań bazują na założeniach trzech omawianych stanowisk.
   Klasa dzieli się na grupy i opracowuje propozycje odpowiedzi. Przedstawiciel wskazanej grupy prezentuje propozycję rozwiązania zadania, a pozostali uczniowie komentują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedzi uczniów, udzielając im informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia nr 2–5 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie 6. „Wskaż przykłady potocznych wypowiedzi, w których poprzez odwołania do dualistycznego ujęcia natury człowieka ludzie próbują wykpić się od odpowiedzialności.”

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

2. Posługując się dotychczasową wiedzą, przedstaw stanowisko, pogląd lub koncepcję opozycyjną do dualizmu psychofizycznego Platona.

Materiały pomocnicze:

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 1, Warszawa 2005.

• Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 1‑5, tłum. Edward Iwo Zieliński, Lublin 1999.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.