Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Nowa rzeczywistość literacka. Powstanie i założenia socrealizmu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zdefiniuje pojęcie socrealizmu;

• zidentyfikuje główne założenia socrealizmu;

• uzyska wiedzę na temat przykładowych dzieł literackich czasu socrealizmu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• prezentacja multimedialna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Z odpowiednim wyprzedzeniem nauczyciel dzieli zespół klasowy na kilkuosobowe grupy, których zadaniem będzie stworzenie ekspozycji o powstaniu i założeniach socrealizmu. Wszystkie grupy pracują nad tym samem tematem.

2. Aby zrealizować zadanie, wszyscy uczniowie zapoznają się z treścią:
   - sekcji „Wprowadzenie”;
   - sekcji „Przeczytaj”.
   Istotne jest, by uczniowie przygotowali wstęp dotyczący czasów socrealizmu, a następnie narracyjnie zaprezentowali twórczość literacką tego okresu. W realizacji uczniowie mogą pokazać dostępne fotografie. Nauczyciel będzie oceniał przede wszystkim merytoryczne przygotowanie treści, ale także poziom manualny pracy (zakres włożonej pracy).

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o krótkie podsumowanie wiedzy, którą nabyli podczas wykonywania zadania domowego. Następuje prezentacja przygotowanych prac.

2. Nauczyciel przedstawia cele lekcji i zapisuje temat na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie pracują w kilkuosobowych zespołach. Po obejrzeniu prezentacji multimedialnej wykonują następujące polecenia:
   - Zapoznaj się z wierszami Osobiste Wisławy Szymborskiej i Głosy niepotrzebnych ludzi Tadeusza Różewicza. Opisz, w jaki sposób poeci przekazują ponadczasowe wartości w czasach socrealizmu.
   - Zapoznaj się z fragmentem powieści Wilk Marka Hłaski i odpowiedz, czy tekst ten spełnia warunki stawiane dziełu epoki socrealizmu. Czy można go uznać za satyrę, czy afirmację epoki?
   - Uzasadnij, czy – twoim zdaniem – istnieją zalety literatury epoki socrealizmu. Przedstaw odpowiednie argumenty.
   Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu przedstawiciele zespołów prezentują przygotowane rozwiązania zadań.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie w ramach podsumowania zajęć będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Ćwiczenie 8 z e‑materiału: Napisz krótki szkic powieści, który stylizowany byłby na dzieło socrealistyczne.

Materiały pomocnicze:

• Adam Mazurkiewicz, Polska literatura socrealistyczna, Łódź 2020.

• T. Wilkoń, Polska poezja socrealistyczna w latach 1949‑1955, Gliwice 1992.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do podsumowania lekcji.