Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Nowa rzeczywistość literacka. Powstanie i założenia socrealizmu
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
zdefiniuje pojęcie socrealizmu;
zidentyfikuje główne założenia socrealizmu;
uzyska wiedzę na temat przykładowych dzieł literackich czasu socrealizmu.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
prezentacja multimedialna.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Z odpowiednim wyprzedzeniem nauczyciel dzieli zespół klasowy na kilkuosobowe grupy, których zadaniem będzie stworzenie ekspozycji o powstaniu i założeniach socrealizmu. Wszystkie grupy pracują nad tym samem tematem.
Aby zrealizować zadanie, wszyscy uczniowie zapoznają się z treścią:
- sekcji „Wprowadzenie”;
- sekcji „Przeczytaj”.
Istotne jest, by uczniowie przygotowali wstęp dotyczący czasów socrealizmu, a następnie narracyjnie zaprezentowali twórczość literacką tego okresu. W realizacji uczniowie mogą pokazać dostępne fotografie. Nauczyciel będzie oceniał przede wszystkim merytoryczne przygotowanie treści, ale także poziom manualny pracy (zakres włożonej pracy).
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel prosi uczniów o krótkie podsumowanie wiedzy, którą nabyli podczas wykonywania zadania domowego. Następuje prezentacja przygotowanych prac.
Nauczyciel przedstawia cele lekcji i zapisuje temat na tablicy.
Faza realizacyjna:
Uczniowie pracują w kilkuosobowych zespołach. Po obejrzeniu prezentacji multimedialnej wykonują następujące polecenia:
- Zapoznaj się z wierszami Osobiste Wisławy Szymborskiej i Głosy niepotrzebnych ludzi Tadeusza Różewicza. Opisz, w jaki sposób poeci przekazują ponadczasowe wartości w czasach socrealizmu.
- Zapoznaj się z fragmentem powieści Wilk Marka Hłaski i odpowiedz, czy tekst ten spełnia warunki stawiane dziełu epoki socrealizmu. Czy można go uznać za satyrę, czy afirmację epoki?
- Uzasadnij, czy – twoim zdaniem – istnieją zalety literatury epoki socrealizmu. Przedstaw odpowiednie argumenty.
Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu przedstawiciele zespołów prezentują przygotowane rozwiązania zadań.
Faza podsumowująca:
Uczniowie w ramach podsumowania zajęć będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.
Praca domowa:
Ćwiczenie 8 z e‑materiału: Napisz krótki szkic powieści, który stylizowany byłby na dzieło socrealistyczne.
Materiały pomocnicze:
Adam Mazurkiewicz, Polska literatura socrealistyczna, Łódź 2020.
T. Wilkoń, Polska poezja socrealistyczna w latach 1949‑1955, Gliwice 1992.
Wskazówki metodyczne
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do podsumowania lekcji.