Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Królestwo zbawionych. Poetycka wizja Kościoła w Pieśni XXII Sebastiana Grabowieckiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • pozna Pieśń XXII z Setnika rymów duchownych Sebastiana Grabowieckiego;

  • przeanalizuje, jakie elementy stanowią o ekumenicznym i humanistycznym charakterze Pieśni XXII;

  • wyjaśni, na czym polega postawa określana jako kwietyzm i w jaki sposób wyraża się w twórczości Grabowieckiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • metoda kosza i walizki.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z Pieśnią XII Sebastiana Grabowieckiego.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel rozdaje uczniom fragment tekstu. Prosi uczniów o dopowiedzenie, o czym jest brakujący fragment. Sprawdza tym samym przygotowanie uczniów do lekcji.
    Sebastian Grabowiecki
    Pieśń XXII
    Królestwo Pańskie, któreś gorczycznemu
    ziarnu równane, co więc, gdy czas temu
    rość, rodzajnym być, ku drzewku podobne,
    żywić i cieniem chłodzić jest sposobne.

    Me ciało – zagon nieuprawnej roli,
    daj być sposobnym siewu Twojej woli,
    daj, by gałązki szeroko wzniesione
    Tobie nosiło, ziarny obciążone.

    Albo Ty, Pani, co w dzieży trzy miary
    kwasisz, chcąc abyś z niej miała chleb jary,
    gdyż mnie w dzieży masz, którą znam być światem,
    a wiarę świętą kwasem mienię zatem.

    Mąki ze trzech miar nie żałuj udzielić,
    życz w Trójcej Świętej żądzam się weselić,
    o święta Pani Cyrkwi, Króla twego
    proś, niech gorczyca ma łan z ciała mego.
    [...]
    Źródło: Sebastian Grabowiecki, Pieśń XXII, [w:] tegoż, Setnik wtóry. Cytat za: Sebastian Grabowiecki, Antologia, Warszawa 2013.

  2. Nauczyciel podaje cel i temat zajęć. Ustala z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj”. Chętna osoba podsumowuje zdobyte w ten sposób wiadomości.

  2. Nauczyciel zadaje uczniom polecenie: Wysłuchajcie uważnie fragmentów Wprowadzenia do lektury Krzysztofa Mrowcewicza do Rymów duchownych Grabowieckiego (sekcja „Audiobook”). Jak przejawia się wpływ sporów w Kościele na temat wolności w poezji Grabowieckiego? Zanotujcie swoją odpowiedź.
    Zastanówcie się również, jak może przejawiać się „język obrazowych symboli”, o którym wspomina Mrowcewicz, w Pieśni XXII Sebastiana Grabowieckiego. Swoje przemyślenia zapiszcie w formie notatki.

  3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Prezentacja”. W parach opisują, na czym polega dramat poety w twórczości Sebastiana Grabowieckiego. Chętna osoba odczytuje odpowiedź.

  4. Uczniowie indywidualnie wyjaśniają metafory: „ćmiący obłok” i „serce w prawdzie przezroczyste”. Jak opisują one człowieka w twórczości Grabowieckiego?

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia z sekcji „Prezentacja”.

  2. Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich, przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy zamieszczone przy walizce i koszu.

  3. Nauczyciel odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

  1. Scharakteryzuj poetycką wizję Kościoła na podstawie Pieśni XXII Sebastiana Grabowieckiego.

Materiały pomocnicze:

  • https://culture.pl/pl/tworca/sebastian-grabowiecki

  • https://www.wilanow-palac.pl/liryka_sebastiana_grabowieckiego.html

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do podsumowania lekcji.

Prezentacja multimedialna