Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Geneza państwa

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

I. Człowiek i społeczeństwo.

Uczeń:

1) wyjaśnia, czym są potrzeby człowieka, i ustala ich hierarchię, uwzględniając społecznie akceptowany system aksjologiczny.

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

1) charakteryzuje władzę jako zjawisko społeczne i rozróżnia rodzaje władzy; wykazuje specyficzne cechy władzy politycznej; charakteryzuje zjawisko legitymizacji władzy państwowej, odnosząc teorię Maxa Webera do współczesnych przykładów;

2) charakteryzuje atrybuty państwa jako organizacji politycznej (terytorialność, przymusowość, suwerenność zewnętrzna i wewnętrzna); przedstawia cechy władzy państwowej;

3) przedstawia najważniejsze teorie genezy państwa (Arystotelesa, teistyczna, umowy społecznej, podboju, marksistowska).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje genezę idei państwa;

• analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących genezy państwa;

• ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• gra w statki;

• odpowiadam za ciebie;

• analiza tekstów źródłowych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy, uczniowie spośród siebie wybierają osobę koordynującą. Zadaniem każdej z grup jest przygotowanie 20 pytań na podstawie e‑materiału. Mogą również przygotować fragmenty audiobooka, tekstów źródłowych i ilustracje.

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

2. Uczniowie dyskutują, czym według nich jest państwo.

3. Po krótkim podsumowaniu nauczyciel prosi uczniów, aby usiedli w podziale na grupy.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie otrzymują arkusze, na których narysowane są plansze o wymiarach 10x10 i markery. Nauczyciel wyjaśnia, że uczniowie zagrają w statki. W razie konieczności wyjaśnia, na czym polega gra.

2. Na jednej planszy grupy rysują swoje statki: 1 czteromasztowiec, 2 trzymasztowce, 3 dwumasztowce, 4 jednomasztowce. Każde pole, na którym jest zaznaczony statek, ukrywa pytanie. Druga plansza służy do zaznaczania pól przeciwnika.

2. Na tablicy narysowana jest tabela, na której nauczyciel zapisywać będzie punktację grup.

3. Grupy losują, która zada pytanie jako pierwsza. Jeśli osoba z danej grupy odpowie prawidłowo (może sama zgłosić się do udzielenia odpowiedzi lub taka osoba zostanie wyznaczona przez koordynatora), otrzymuje 2 pkt. Jeśli ma problem z odpowiedzią, może wybrać sobie z grupy osobę do pomocy. Gdy zostanie udzielona odpowiedź, grupa otrzymuje 1 pkt. Jeżeli nie udzieli odpowiedzi – 0 pkt.

4. Gdy jedna z grup „zatopi” wszystkie statki przeciwnika, następuje podsumowanie punktowe. To samo dzieje się, gdy skończy się limit czasu przeznaczony na grę.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, przekazując informację zwrotną na temat pracy poszczególnych zespołów. Wyjaśnia uczniowskie wątpliwości.

2. Grupa, która uzyska najwyższą liczbę punktów, otrzymuje oceny cząstkowe (nauczyciel przed pracą w grupach może przedstawić kryterium oceniania grup, wówczas wszyscy uczniowie i wszystkie grupy zostaną ocenione).

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne z sekcji Sprawdź się.

2. Napisz dwa wnioski, jakie nasuwają się po analizie poznanych teorii genezy państwa.

Materiały pomocnicze:

Barbara Anna Jelonek, Idea umowy społecznej, repozytorium.uni.wroc.pl.

Edward Sienkiewicz, Koncepcja państwa według św. Augustyna, cejsh.icm.edu.pl.

Janusz Wierzbicki, Funkcje systemu finansowego państwa w warunkach gospodarki planowej repozytorium.amu.edu.pl.

Karol Jasiński, Koncepcja państwa, bazhum.muzhp.pl.

Piotr Bojarski, Początki państwa polskiego. Polska Mieszka I na salonach Europy 2.07.2015 r., wyborcza.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie na podstawie audiobooka mogą przygotować prezentację multimedialną lub mapę mentalną, która zostanie wykorzystana podczas prowadzenia lekcji.