Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Lewandowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Dramat ludzki w nowelach Elizy Orzeszkowej
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
Cele lekcji. Uczeń:
wskaże główne cechy i tematy nowelistyki Elizy Orzeszkowej;
scharakteryzuje społeczne konteksty twórczości Orzeszkowej;
dokona analizy fragmentów nowel Orzeszkowej, wskazując na aspekty społeczne i kulturowe utworów.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
WebQuest.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Na dwa tygodnie przed planowaną lekcją nauczyciel zapowiada, że klasa będzie pracowała metodą WebQuestu. Przedstawia uczniom temat przyszłych zajęć: Dramat ludzki w nowelach Elizy Orzeszkowej. Dzieli klasę na zespoły i przydziela im tematy prezentacji do przygotowania:
– Realizacja aspektów społecznych i kulturowych w A...B...C.....
– Realizacja aspektów społecznych i kulturowych w Dobra pani.
– Realizacja aspektów społecznych i kulturowych w Gloria victis.
Nauczyciel informuje uczniów, że zespoły powinny podzielić się obowiązkami tak, żeby każdy uczestnik zajęć miał swoje zadanie. Jako źródła wskazuje materiał Dramat ludzki w nowelach Elizy Orzeszkowej, inne materiały na portalu epodreczniki.pl, zbiory cyfrowe: Polona, Ninateka, Filmoteka Narodowa oraz inne portale gromadzące sprawdzone i opracowane zgodnie ze standardami treści. Uczniowie powinni skupić się na źródłach internetowych, ponieważ na tym polega metoda WebQuestu.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji.
Faza realizacyjna:
Zespoły przystępują do prezentacji efektów pracy. Grupy kolejno przedstawiają swoje tematy. Należy narzucić limit czasowy dla pojedynczej prezentacji tak, by każdy zespół miał okazję zaprezentować swój temat. Po zakończonej prezentacji każdej grupy wybrana lub chętna osoba wskazuje mocne i słabe strony wystąpienia.
Uczniowie, korzystając ze zdobytych informacji oraz prezentacji multimedialnej, określają w parach główne tematy, idee oraz wartości, jakie pojawiają się w treści nowel Elizy Orzeszkowej. Następnie wykonują polecenie 2. z sekcji multimedialnej.
Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi:
- Jakie są główne cechy i tematy nowelistyki Elizy Orzeszkowej?
- Jakie społeczne konteksty można dostrzec w twórczości Orzeszkowej?
Praca domowa:
Przed sądem w ostatnim słowie Joanna Lipska dwukrotnie powtarza „Uczyłam dzieci, myślałam, że czynię dobrze...”. Napisz mowę obrończą, w której konkluzja bohaterki będzie motywem przewodnim.
Materiały pomocnicze:
Jan Tomkowski, Mój pozytywizm, Warszawa 1993.
Henryk Markiewicz, Pozytywizm, Warszawa 1998.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.