Dla nauczyciela
Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska
Przedmiot: biologia
Temat: Właściwości fizykochemiczne dwucukrów i ich znaczenie biologiczne
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
porządkuje informacje o dwucukrach;
bada szybkość rozkładu różnych cukrów przez drożdże;
szacuje wpływ cukrów na zdrowie człowieka.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
IBSE.
Metody i techniki nauczania:
nauczanie wyprzedzające;
ćwiczenia laboratoryjne;
mapa myśli;
praca z filmem samouczkiem.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu;
słuchawki;
film samouczek zawarty w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica;
pisak/kreda;
cukier trzcinowy, glukoza lub fruktoza;
maltoza (ew. inne środki słodzące);
paczka drożdży (świeże lub suszone);
pojemniki szklane (słoiczki, szklanki);
łyżeczki;
rękawiczki lateksowe;
woda;
materiały ilustracyjne przyniesione przez uczniów;
duże arkusze papieru;
klej;
nożyczki.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału w sekcji „Przeczytaj”. Wyszukują również i przynoszą na lekcję artykuły z czasopism ilustrowanych na temat dwucukrów w żywności i medycynie.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Nauczyciel przygotowuje sprzęt i materiały do doświadczenia.
Nauczyciel pyta: „Czy rzeczywiście »cukier krzepi«?” (nawiązanie do sloganu reklamowego wymyślonego przez Melchiora Wańkowicza).
Uczniowie swobodnie się wypowiadają – pogadanka.
Nauczyciel zaciekawia uczniów: „Dziś sprawdzimy, który cukier jest najlepszy… dla drożdży!”.
Faza realizacyjna:
Uczniowie w podziale na grupy przygotowują doświadczenie zgodnie z instrukcją (zob. materiały pomocnicze – zał. 1). Można przydzielić każdej grupie dwa, trzy rodzaje cukrów – usprawni to pracę.
Czekając na wyniki doświadczenia, uczniowie w grupach wykonują mapy myśli dotyczące podziału cukrów (zob. materiały pomocnicze – zał. 2): na arkuszach papieru przyklejają wycięte z przyniesionych przez siebie czasopism ilustracje produktów (spożywczych lub medycznych) zawierających określone cukry. Korzystają przy tym z różnych źródeł informacji.
Po upływie ok. 15 min grupy prezentują wykonane mapy myśli, np. wywieszają je i krótko omawiają.
Uczniowie sprawdzają wyniki doświadczenia, notują obserwacje i wnioski na kartach pracy (zob. materiały pomocnicze – zał. 3).
Faza podsumowująca:
Nauczyciel zbiera karty pracy i omawia je na forum klasy.
Nauczyciel wyświetla film samouczek; zwraca uwagę uczniów na to, że kondensacja i hydroliza to procesy przeciwstawne.
Po obejrzeniu filmu uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne od 6 do 8.
Uczniowie wypowiadają się na temat pracy swojej oraz koleżanek i kolegów (elementy oceny koleżeńskiej): co ich zaskoczyło, co było trudne, a co łatwe.
Praca domowa:
Wyszukaj w domu produkty spożywcze zawierające syrop glukozowo‑fruktozowy i/lub cukier inwertowany. Utwórz ich listę, którą przedstawisz w klasie. Chętni uczniowie mogą wykonać listę słodzików (produktów zastępujących cukier), w tym alkoholi cukrowych (cukroli).
Materiały pomocnicze:
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu samouczka:
Uczniowie mogę obejrzeć film samouczek przed lekcją w celu przygotowania się do zajęć. Film można też wykorzystać na lekcjach biologii lub chemii poświęconych wielocukrom.