Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Powieść produkcyjna

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • pozna historię polskiej powieści produkcyjnej;

  • określi kontekst historyczny powstania powieści produkcyjnej;

  • scharakteryzuje tematykę i bohaterów powieści produkcyjnej;

  • przeanalizuje funkcje powieści produkcyjnych.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • podająca.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Uczniowie zostają podzieleni na kilkuosobowe grupy. Każdy zespół otrzymuje do opracowania w formie prezentacji inne zagadnienie:
    - indoktrynacji ideologiczna po znalezieniu się w strefie wpływów ZSRS;
    - polityka wydawnicza - ograniczanie wydawnictw zachodnich, rozpowszechnianie książek sowieckich wpływ cenzury;
    - obowiązkowe lekcje języka rosyjskiego, programy szkolne lektury (kształtowanie charakterów „bohaterów pozytywnych”, wiernych partii i ojczyźnie, dla których nadrzędną wartością w życiu miała być praca na wielkich budowlach i w kołchozach).

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie wszystkich prac przygotowanych w domu. Następnie prosi, aby uczniowie indywidualnie zapoznali się z treściami z sekcji „Przeczytaj” i rozpoczyna dyskusję. Zadaje pytania:
    - Jakim wpływom i naciskom podlegała polska literatura powojenna?
    - W jaki sposób została wykorzystana dla celów propagandowych?
    - Jak kształtowała postawy społeczne i światopogląd jednostki?

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się ze schematem interaktywnym i analizują go wspólnie z nauczycielem. Mogą również wskazać, które z wyznaczników powieści produkcyjnej odnajdują we fragmentach powieści zamieszczonych w e‑materiale.

  2. Uczestnicy zajęć w parach wyjaśniają, w jakim celu pisarze tworzyli powieści produkcyjne. Następnie gromadzą argumenty do zagadnienia: Czy można ocenić wartość artystyczną powieści produkcyjnych z punktu widzenia naszych czasów?

Faza podsumowująca:

  1. Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Praca domowa:

  1. Napisz (do 100 słów) krótki fragment powieści produkcyjnej, wykorzystując zdobyte podczas lekcji informacje.

Materiały pomocnicze:

  • Jerzy Smulski, Juliana Strykowskiego „tragedia optymistyczna”: rozważania o „Biegu do Fragalà”, Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 88/1, 61‑78, 1997.

  • Wiktor Gardocki, Okoliczności powstania Przy budowie Tadeusza Konwickiego, Białystok, WSCHODNI ROCZNIK HUMANISTYCZNY, TOM XII 2015.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się