Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Powieść produkcyjna
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
pozna historię polskiej powieści produkcyjnej;
określi kontekst historyczny powstania powieści produkcyjnej;
scharakteryzuje tematykę i bohaterów powieści produkcyjnej;
przeanalizuje funkcje powieści produkcyjnych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
podająca.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zostają podzieleni na kilkuosobowe grupy. Każdy zespół otrzymuje do opracowania w formie prezentacji inne zagadnienie:
- indoktrynacji ideologiczna po znalezieniu się w strefie wpływów ZSRS;
- polityka wydawnicza - ograniczanie wydawnictw zachodnich, rozpowszechnianie książek sowieckich wpływ cenzury;
- obowiązkowe lekcje języka rosyjskiego, programy szkolne lektury (kształtowanie charakterów „bohaterów pozytywnych”, wiernych partii i ojczyźnie, dla których nadrzędną wartością w życiu miała być praca na wielkich budowlach i w kołchozach).
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie wszystkich prac przygotowanych w domu. Następnie prosi, aby uczniowie indywidualnie zapoznali się z treściami z sekcji „Przeczytaj” i rozpoczyna dyskusję. Zadaje pytania:
- Jakim wpływom i naciskom podlegała polska literatura powojenna?
- W jaki sposób została wykorzystana dla celów propagandowych?
- Jak kształtowała postawy społeczne i światopogląd jednostki?
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się ze schematem interaktywnym i analizują go wspólnie z nauczycielem. Mogą również wskazać, które z wyznaczników powieści produkcyjnej odnajdują we fragmentach powieści zamieszczonych w e‑materiale.
Uczestnicy zajęć w parach wyjaśniają, w jakim celu pisarze tworzyli powieści produkcyjne. Następnie gromadzą argumenty do zagadnienia: Czy można ocenić wartość artystyczną powieści produkcyjnych z punktu widzenia naszych czasów?
Faza podsumowująca:
Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.
Praca domowa:
Napisz (do 100 słów) krótki fragment powieści produkcyjnej, wykorzystując zdobyte podczas lekcji informacje.
Materiały pomocnicze:
Jerzy Smulski, Juliana Strykowskiego „tragedia optymistyczna”: rozważania o „Biegu do Fragalà”, Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 88/1, 61‑78, 1997.
Wiktor Gardocki, Okoliczności powstania Przy budowie Tadeusza Konwickiego, Białystok, WSCHODNI ROCZNIK HUMANISTYCZNY, TOM XII 2015.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.