Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Myśl, co mówisz – o funkcjach języka

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

• odróżni od siebie poszczególne funkcje języka;

• pozna cechy tekstów pełniących różne funkcje;

• przyporządkuje poszczególne funkcje języka do komunikatów;

• zredaguje teksty podporządkowane danym funkcjom.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Uczniowie zapoznają się z umieszczonymi w e‑materiałach informacjami o modelu Jakobsona oraz pozakomunikacyjnych funkcjach języka. Sporządzają mapę myśli dotyczącą przeczytanych informacji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Schemat”. Następnie dzielą się na kilkuosobowe grupy. Korzystając z telefonów z dostępem do internetu, szukają w sieci przykładów tekstów, które spełniają wymienione funkcje: fatyczną, ekspresywną, poetycką, impresywną, informacyjną. Prezentując znalezione przykłady, krótko omawiają ich charakter oraz skuteczność przekazu.

2. Uczniowie pracują w parach. Redagują dwuzdaniową wypowiedź, która będzie nakierowana zarówno na odbiorcę, jak i na nadawcę komunikatu.

3. Nauczyciel zachęca uczniów do dyskusji na temat: Dlaczego teksty reklamowe często oprócz nadrzędnej funkcji perswazyjnej pełnią również funkcję poetycką? Prowadzący zajęcia podsumowuje dyskusję po wyznaczonym czasie.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”. Indywidualnie wykonują ćwiczenia 1‑5. Nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi.

2. Pozostałe ćwiczenia uczniowie wykonują w kilkuosobowych grupach. Przedstawiciel zespołu przedstawia rozwiązania po upływie określonego przez nauczyciela czasu.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Napisz sześć komunikatów dotyczących twojej szkoły. Każdy z nich powinien pełnić inną funkcję językową.

Materiały pomocnicze:

• Marcin Możdżonek, Zarys modelu (rzeczywistej) komunikacji międzyludzkiej w odniesieniu do (rzeczywistych) języków ludzkich i (rzeczywistej) kultury ludzkiej, „Lingwistyka Stosowana” 2016/17.

• Jadwiga Kowalikowa, Kształcenie językowe. Teoria dla praktyki, w: Polonista w szkole, red. Anna Janus‑Sitarz, Kraków 2004.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do podsumowania lekcji.