Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska

Przedmiot: biologia

Temat: Obieg fosforu w przyrodzie

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia formy występowania fosforu w przyrodzie;

• ustala zależności pomiędzy kolejnymi etapami cyklu obiegu fosforu w przyrodzie;

• opisuje przemiany, którym podlega fosfor podczas obiegu w przyrodzie;

• podaje przykłady praktycznego wykorzystania obiegu fosforu w przyrodzie;

• określa rolę człowieka w obiegu fosforu.

Strategie nauczania:

• problemowa;

• operacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego;

• mapa pojęć.

Formy pracy:

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przypomina model obiegu azotu i węgla w przyrodzie i wykorzystując ilustrację okładkową nawiązuje do obiegu fosforu w przyrodzie oraz prawa minimum Liebiga.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie etapów obiegu fosforu na podstawie analizy grafiki interaktywnej i wskazanie różnic między obiegiem tego pierwiastka a obiegiem azotu i węgla. Następnie wysłuchuje odpowiedzi uczniów i uzupełnia je w razie konieczności.

2. Nauczyciel dzieli klasę na grupy i prosi o opracowanie tematów: „droga fosforu od skały do skały przez wodę”; „droga fosforu od skały do skały przez glebę” „droga fosforu przez łańcuchy pokarmowe – ograniczenia”; „znaczenie guano dawniej i dziś” z wykorzystaniem tekstu i grafiki. Ustala formę prezentacji efektów pracy grupowej w postaci rysunków, schematów lub mapy myśli. Uczniowie mogą np. narysować odpowiedni obieg fosforu lub opisać go w postaci schematu (załącznik).

3. Liderzy grup prezentują efekty pracy. W razie potrzeby wypowiedzi ich uzupełniają pozostali członkowie grup lub nauczyciel.

Faza podsumowująca:

W ramach podsumowania wiadomości dotyczących obiegu fosforu w przyrodzie uczniowie wykonują mapę myśli na tablicy szkolnej. Uwzględniają także wpływ człowieka na ten cykl. Cała klasa angażuje się w wykonanie zadania, kolejni uczniowie rozbudowują powstającą mapę. Nauczyciel weryfikuje poprawność informacji.

Praca domowa:

Uczniowie sprawdzą na etykietach środków czystości (proszki do prania, płyny do mycia naczyń, płyny do kąpieli) zawartość fosforanów i wykonają notatkę. Polecenie: „Czy środki chemiczne wykorzystywane w twoim gospodarstwie domowym zawierają fosforany? Dokonaj analizy informacji umieszczonych na etykietach środków czystości. Uzyskane informacje przedstaw w postaci zestawienia tabelarycznego”.

Materiały pomocnicze:

1. Bezak‑Mazur E., Stoińska R., Rola fosforu w środowisku – praca przeglądowa, Archives of Waste Management and Environmental Protection, vol. 15 issue 3 (2013).

2. Załącznik 1 [ilustracja].

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Najlepiej wykorzystać grafikę interaktywną do pracy grup. Można ją też wykorzystać jako podsumowanie (jeśli brak czasu na wykonanie mapy myśli) lub zadać analizę grafiki jako pracę domową.