Imię i nazwisko autora:

Krystyna Wosińska

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Badanie zjawiska dyfuzji na przykładzie rozchodzenia się zapachów

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
15) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.
V. Termodynamika. Uczeń:
7) opisuje zjawisko dyfuzji jako skutek chaotycznego ruchu cząsteczek.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.
VI. Termodynamika. Uczeń:
18) opisuje zjawisko dyfuzji; posługuje się pojęciem fluktuacji, opisuje ruchy Browna.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. wyjaśnia, na czym polega rozchodzenie się zapachów,

2. opisuje mechanizm dyfuzji,

3. wyjaśnia, jakie czynniki wpływają na szybkość dyfuzji,

4. dostrzega przykłady dyfuzji w życiu codziennym,

5. przeprowadza proste doświadczenie polegające na badaniu rozchodzenia się zapachów w procesie dyfuzji.

Strategie nauczania:

strategia eksperymentalno‑obserwacyjna (dostrzeganie i definiowanie problemów)

Metody nauczania

wykład informacyjny, pokaz multimedialny, analiza pomysłów

Formy zajęć:

praca w parach, praca indywidualna

Środki dydaktyczne:

komputer z rzutnikiem lub tablety do dyspozycji każdego ucznia

Materiały pomocnicze:

e‑materiały: „Na czym polega zjawisko dyfuzji?”, „Jakie czynniki wpływają na szybkość dyfuzji”, „Badanie zjawiska dyfuzji na przykładzie rozchodzenia się atramentu w wodzie”

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Wprowadzenie zgodnie z treścią w części pierwszej „Czy to nie ciekawe?”.
Odwołanie do codziennej wiedzy uczniów o rozchodzeniu się zapachów.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel opowiada, jak poruszają się cząsteczki gazów i jak zachodzi zjawisko dyfuzji substancji zapachowych. Uczniowie oglądają animację i dyskutują nad odpowiedzią na zadane w animacji pytanie. Uczniowie w grupach rozwiązują zadanie 2 z zestawu ćwiczeń i dochodzą do wniosku, że droga przebyta przez cząsteczki substancji zapachowych jest znacznie większa niż zasięg zapachu. Nauczyciel tłumaczy, że dyfuzja prowadzi do wyrównania stężeń substancji.
Następnie nauczyciel przeprowadza z uczniami badanie rozchodzenia się zapachu perfum w klasie. Uczniowie zajmują miejsca w różnych odległościach od tablicy, przy której zostaną rozpylone perfumy. Uczniowie, którzy poczują zapach, podnoszą rękę do góry. Doświadczenie wykonuje się przy zamkniętym i otwartym oknie.

Faza podsumowująca:

Uczniowie dyskutują o wynikach doświadczeń. W grupach rozwiązują zadania 5 i 6 z zestawu ćwiczeń. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów. Na zakończenie uczniowie przy wsparciu nauczyciela podsumowują wiadomości. Na tablicy uczniowie wypisują w punktach od czego zależy szybkość dyfuzji (temperatura, ciśnienie, ośrodek w którym następuje dyfuzja, wielkość dyfundujących cząsteczek itd.) i podają przykłady w których wymienione czynniki mają duże znaczenie.

Praca domowa:

Zadania z zestawu ćwiczeń: obowiązkowo 2,3, 4, a dla chętnych zadanie 8.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Multimedium bazowe może też wykorzystane podczas lekcji zgodnie z przedstawionym scenariuszem lub po po lekcji do powtórzenia i utrwalenia materiału przez uczniów.