Autor: Anna Juwan

Temat: Nabłonek węchowy – lokalizacja, struktura i przekaźnictwo nerwowe

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wskażesz lokalizację narządu węchu.

• Opiszesz budowę nabłonka węchowego oraz wymienisz jego funkcje.

• Opiszesz drogę analizatora węchowego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza animacji;

• gwiazda pytań;

• prezentacja;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Chętny/wybrany uczeń pozyskuje samodzielnie informacje dotyczące olfaktometrii, obejmujące rolę nabłonka węchowego w badaniach węchu, i przygotowuje krótką prezentację na ten temat.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel prosi wybranych lub chętnych uczniów o przypomnienie wiadomości na temat budowy narządu zmysłu węchu u zwierząt oraz człowieka i wskazanie roli nabłonka węchowego. Następnie pyta uczniów, czy w odniesieniu do przedstawionych informacji potrafią wyjaśnić, dlaczego węch u psów jest bardziej czuły niż u człowieka.

2. Nauczyciel wyświetla informacje zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Po zapoznaniu się z tekstem oraz celami lekcji uczniowie formułują kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z e‑materiałem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią e‑materiału w sekcji „Przeczytaj”. Następnie zapoznają się z animacją wyświetloną przez nauczyciela i w parach wykonują polecenie nr 1: „Przedstaw drogę analizatora węchowego”. Swoje odpowiedzi porównują z innym zespołem.

2. Gwiazda pytań. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, a następnie rozdaje każdej z nich schemat „gwiazdy pytań” (zob. materiały pomocnicze). Uczniowie na podstawie e‑materiału oraz innych źródeł mają za zadanie opracować odpowiedzi na pytania widniejące na schemacie. Następnie każdy zespół dopisuje pozostałe, własne pytania i daje je do rozwiązania innej grupie.
   Wybrani przez nauczyciela uczniowie kolejno prezentują wyniki prac swojego zespołu.

3. Prezentacja. Wybrany przed lekcją uczeń prezentuje efekty swojej pracy. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada informacje lub koryguje błędy, odpowiada na pytania uczniów.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 7 (dotyczące spadku łaknienia u osób w podeszłym wieku – na podstawie tekstu źródłowego) i nr 8 (dotyczące granicy wyczuwalności substancji wonnych przez człowieka i psa – na podstawie tekstu źródłowego) w sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie w ramach podsumowania porządkują w odpowiedniej kolejności struktury biorące udział w przekazywaniu bodźca węchowego (ćwiczenie nr 3).

2. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

3. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 oraz od 4 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

• Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White, Krótkie wykłady. Fizjologia człowieka, tłum. Joanna Gromadzka‑Ostrowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Animacja”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębić swoją wiedzę.