Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: „Czy istnieją jeszcze takie biblioteki?” Wokół eseju Umberta Eco O bibliotece

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
1) analizuje strukturę eseju: odczytuje zawarte w nim sensy, sposób prowadzenia wywodu, charakterystyczne cechy stylu;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wyjaśni, jakie funkcje w literaturze pełni motyw biblioteki;

  • dowie się, jakie były okoliczności powstania eseju Umberta Eco;

  • wskaże cechy eseju w tekście Umberta Eco O bibliotece.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • metoda 635.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Czy istnieją jeszcze takie biblioteki?” Wokół eseju Umberta Eco O bibliotece”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel prosi, by uczniowie podzielili się na 6 grup (będą pracowali metodą 635). Każda z grup dostaje arkusz papieru. W ciągu 5 minut członkowie grupy powinni ustalić i zanotować 3 skojarzenia charakteryzujące bibliotekę. Następnie przekazują swoją kartę grupie obok, która ma za zadanie rozwinąć propozycje poprzedników. Po upływie kolejnych 5 minut przedstawiciele grup prezentują efekty pracy; jedna osoba zapisuje na tablicy powtarzające się i/lub najważniejsze postulaty. Uczniowie decydują wspólnie, które pomysły są najtrafniejsze.

  2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie, pracując w parach, zapoznają się z prezentacją multimedialną. Na podstawie prezentowanych w niej tekstów wyjaśniają, jakie funkcje przypisuje się bibliotece we współczesnej kulturze.

  2. Uczestnicy zajęć dzielą się na trzy grupy. Każda z nich pracuje z jednym poleceniem z sekcji „Prezentacja multimedialna” (grupa I - polecenie 2, grupa II - polecenie 3, grupa III - polecenie 4).

Faza podsumowująca:

  1. W podsumowaniu lekcji można wykorzystać sekcję „Mapa myśli”. Nauczyciel wyświetla za pomocą rzutnika mapę na temat cech gatunkowych eseju. Po jej przeanalizowaniu uczniowie uzupełniają ją własnymi spostrzeżeniami. Następnie, pracując w parach, wskazują cechy eseju w tekście Umberta Eco O bibliotece.

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują w domu ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Mapa myśli”.

Materiały pomocnicze:

  • Halina Kubicka, Biblioteka jako labirynt, świątynia, cmentarz i grób w „Imieniu róży” Umberta Eco, „Literatura i Kultura Popularna” 2008, t. XIV.

  • Jorge Luis Borges, Biblioteka Babel, [w:] tegoż, Fikcje, tłum. A. Sobol‑Jurczykowski, Warszawa 1972.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do podsumowania lekcji.

Mapa myśli