Dla nauczyciela
Autor: Ewa Orlewicz
Przedmiot: Filozofia
Temat: Ontologiczny kontratak Arystotelesa – substancja
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
analizuje związek między ontologią i epistemologią na przykładzie problemu istnienia bytów ogólnych;
porównuje platońską koncepcję idei z arystotelesowską koncepcją substancji;
rozumie znaczenie pojęcia substancji dla rozwoju nauk przyrodniczych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
drama;
film.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Ontologiczny kontratak Arystotelesa – substancja”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z historią o badaniach przytoczoną we wstępie i zastanowienie się, na czym polega problem z określeniem, dla kogo lek jest bezpieczny.
Faza wprowadzająca:
Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Co stanowiło problem w określeniu po przeprowadzonych badaniach, dla kogo lek jest bezpieczny?
Faza realizacyjna:
Drama. Nauczyciel prosi klasę, aby podzieliła się na czteroosobowe zespoły. Informuje uczniów, że będą pracować metodą dramy i wyjaśnia jej zasady:
a. Przedstawia temat: Arystoteles krytykuje teorię idei. Zadaniem każdej grupy będzie przygotowanie krótkiego reportażu lub fragmentu programu informacyjnego.
b. Przedstawia technikę dramy: Wyjaśnia, że uczniowie wcielą się w różne role. Członkowie każdego zespołu zdecydują, jaką chcą przyjąć rolę (np. dziennikarza‑komentatora w studiu telewizyjnym, dziennikarza przeprowadzającego wywiad, osoby, z którą będzie przeprowadzany wywiad) – może ich być dwoje.
c. Nauczyciel przekazuje instrukcje dotyczące sposobu wykonania zadań – każda z osób odgrywających rolę ma określone zadania (np. komentator w studiu odpowiada za rzetelną i merytoryczną informację, dziennikarz przeprowadzający wywiad za przygotowanie interesujących pytań, osoba, z którą przeprowadzany jest wywiad, w jak największym stopniu powinna wczuć się w swoją rolę itp),
d. Następnie każda grupa odgrywa swoją scenkę na forum klasy.
Nauczyciel informuje, ile czasu grupy mają na przygotowanie dramy i jak długo mogą trwać scenki. Uczniowie wraz z nauczycielem oglądają przygotowane przez grupy prezentacje. Po zakończeniu prezentacji uczniowie dzielą się wrażeniami, dyskutują, oceniają kolegów. Nauczyciel również podsumowuje występy uczniów.Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Film”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania: Scharakteryzuj praktykę badawczą Arystotelesa wobec bytu. Czym różni się jego podejście od Platońskiego? Jakie cztery przyczyny rzeczy wyodrębnia Arystoteles i jak je charakteryzuje? Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
W ramach podsumowania uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie 9.: Wskaż w swoim otoczeniu cztery rzeczy, przedmioty, właściwości itp., które są substancjami, oraz cztery kolejne, których nie można uznać za substancje. Uzasadnij każdą odpowiedź, odwołując się do pojęć materii i formy.
Wybrani lub chętni uczniowie prezentują swoje rozwiązania na forum klasy.Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie mają za zadanie rozwiązać ćw. nr 1‑8
Materiały pomocnicze:
Audycja „Mędrzec ze Stagiry - Arystoteles” z cyklu „Ludzie, epoki, obyczaje”, polskieradio.pl.
Wojtysiak J., Arystoteles, „Filozofuj”, 2019, nr 2 (26).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film” do podsumowania lekcji.