Dla nauczyciela

Autor: Stanisław Mrozowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Rzeczpospolita Obojga Narodów – ludność i terytorium

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
XIX. Powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń:
3) opisuje strukturę terytorialną i ludnościową Rzeczypospolitej Obojga Narodów;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wskazuje, kiedy Rzeczpospolita osiągnęła największy zasięg terytorialny;

  • wyjaśnia, jaka była struktura społeczna ludności Korony;

  • identyfikuje powody, dla których średnia długość życia ludzi w XVI i XVII w. była o prawie połowę niższa niż w wiekach XX i XXI.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

  • analiza materiału źródłowego (porównawcza);

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć. Wspólnie ustalają kryteria sukcesu w postaci pytań, na które uczniowie chcą uzyskać odpowiedź w trakcie lekcji. Prowadzący krótko omawia jej planowany przebieg.

  2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Z czym kojarzy wam się określenie Rzeczpospolita Obojga Narodów? Jak myślicie, czy rzeczywiście można mówić tylko o dwóch narodach? W jaki sposób historia Polski i Litwy doprowadziła do utworzenia wspólnego państwa? Wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi, nauczyciel może dopowiadać istotne kwestie.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca, aby uczniowie odliczyli do ośmiu i dzieli ich na grupy według ustalonej numeracji. Następnie każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

  • Grupa 1 i 5 – Unia lubelska;

  • Grupa 2 i 6 - Nabytki terytorialne w XVI–XVII w.;

  • Grupa 3 i 7 - Podziały administracyjne;

  • Grupa 4 i 8 - Ludność.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

  1. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie nr 1 - „Wymień i wskaż na mapie ziemie uzależnione od Rzeczypospolitej i przyłączone do niej w XVI–XVII wieku”. Następnie prosi uczniów, aby nadal pracując w dotychczasowych zespołach, opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją.

  2. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z filmem. Następnie w parach wykonują polecenie nr 3: „Opisz zmiany, jakie zaszły w relacjach Polski z sąsiadami w roku 1569 przy okazji zawarcia unii lubelskiej”. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrana dwójka uczniowska prezentuje swoją propozycję odpowiedzi. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Rzeczpospolita Obojga Narodów – ludność i terytorium” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

  2. Prowadzący omawia przebieg zajęć, ocenia pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

  2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj pozostałe niezrealizowane polecenia dołączone do obu multimediów.

Materiały pomocnicze:

Ł. Wojtach, cyt. za: Dwa obrazy Bellotta, czyli o polskim marketingu politycznym w XVIII wieku, Muzeum Historii Polski w Warszawie.

Wielka historia Polski, t. 1–10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

M. Markiewicz, Historia Polski 1492‑1572, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.

T. Jurek, E. Kizik, Historia Polski do 1572 , PWN, Kraków 2013.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie mapy interaktywnej oraz filmu przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.

Film + Sprawdź się