Autorka scenariusza: Sabina Świtała

Temat: O balladzie – wczoraj i dziś

Adresat

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich.

Uczeń:

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe.

Zakres rozszerzony

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich.

Uczeń:

1) odczytuje tekst w jego warstwie semantycznej i semiotycznej;

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych.

Kształtowane kompetencje kluczowe

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne

Uczeń:

- przedstawia na osi czasu rozwój ballady jako gatunku;

- wyróżnia motywy i elementy charakterystyczne dla ballady;

- wskazuje cechy wywodzące się z ballady romantycznej w tekście współczesnym.

Strategie nauczania

konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania

metoda oglądowa;

pogadanka;

metoda ćwiczeń przedmiotowych;

praca z tekstem;

metoda aktywizująca – kości opowieści.

Formy pracy

praca indywidualna;

praca całego zespołu klasowego;

praca w parach.

Środki dydaktyczne

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

wybrana pieśń ludowa;

treść Ballady Wisławy Szymborskiej;

kości opowieści (story cubes).

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel odczytuje uczniom pieśń gminną np. ze zbioru Pieśni gminne i przysłowia ludu polskiego w Prusach Zachodnich:

RFu9XOeiRwIu2

Tekst pieśni gminnej np. ze zbioru Pieśni gminne i przysłowia ludu polskiego w Prusach Zachodnich.

Źródło: Pieśni gminne i przysłowia ludu polskiego w Prusach Zachodnich, zebrał I. Łyskowski, Brodnica 1854, s. 24‑25.

Nauczyciel mówi uczniom, że pieśń ma być inspiracją do historii, którą za chwilę spróbują wspólnie stworzyć. Uczniowie dobrani w pary kolejno rzucają kośćmi (story cubes), wybierają jeden z wylosowanych rysunków i rozwijają klasową opowieść. Zadanie ma na celu rozwijanie myślenia dywergencyjnego.

2. Nauczyciel sprawdza czy uczniowie umieją wskazać cechy gatunkowe ballady.

3. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z multimedium bazowym. Tworzą oś czasu tak, na której przedstawiają najważniejsze informacje dotyczące historii ballady. Chętne osoby odczytują punkty zaznaczone na osi.

2. Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie romantycznej balladomanii. Wybrana osoba odczytuje fragment artykułu Marii Janion dotyczący ballady Lenora Gottfrieda Augusta Bürgera. Następnie uczniowie wykonują ćwiczenia 1 i 2.

3. Uczestnicy zajęć poznają balladę Adama Mickiewicza pt. Ucieczka i pracują nad ćwiczeniami 4, 5, 6, 7. Każde zadanie jest omawiane i komentowane przez uczniów oraz prowadzącego na forum klasy.

2. Uczestnicy zajęć czytają wiersz Wisławy Szymborskiej pt. Ballada i odpowiadają na pytanie, w jaki sposób artystka nawiązuje do tradycji ballady. Swoje spostrzeżenia notują w zeszycie. Wskazane osoby odpowiadają na postawione pytanie, pozostali uczestnicy zajęć oraz nauczyciel komentują ich wypowiedzi.

Faza podsumowująca

Nauczyciel prosi, by uczniowie uzupełnili mapę myśli, której głównym hasłem jest ballada. Powinny się na niej znaleźć informacje dotyczące formy, stylu i tematyki ballady jako gatunku.

Praca domowa:

1) Sparafrazuj wybraną balladę romantyczną. Zapisz ją w formie opowiadania i dostosuj do współczesnych realiów.

Materiały pomocnicze:

A. Czajkowska, Ballada we współczesnej liryce polskiej - tradycja i nowatorstwo, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Filologia Polska. Historia i Teoria Literatury”, 2006, nr 10, 21‑28.

I. Opacki, Cz. Zgorzelski, Ballada, Wrocław 1970.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium bazowe można wykorzystać jako wprowadzenie do zajęć.