Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Czy maszyny mogą myśleć?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• relacjonuje, jakie problemy rozważali Alan Turing i John Searle;

• wyjaśnia, czym jest funkcjonalizm w filozofii umysłu i rozważa zasadność tego stanowiska;

• zastanawia się nad komputacyjną koncepcją natury ludzkiego umysłu;

• analizuje działanie maszyny Turinga i przedstawia swoje stanowisko dotyczące natury inteligencji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie przed lekcją przeprowadzają rozmowę z dowolnym botem w sieci lub w telefonie i zapisują jej przebieg.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: czym jest inteligencja? Czy to cecha umysłu? Czy inteligencję można wyćwiczyć? Czy maszyny mogą być inteligentne? W odpowiedziach na pytania uczniowie powinni wykorzystać swoje obserwacje z zadania wykonanego przed lekcją.

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania.
   Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czym jest sztuczna inteligencja? Uczniowie podają propozycje odpowiedzi. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”. Odczytanie polecenia do multimedium: Przeanalizuj budowę i sposób działania maszyny Turinga. W jaki sposób jej działanie może przywodzić na myśl procesy myślowe człowieka? Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

3. Uczniowie w grupach opracowują swój pomysł na krótką i prostą rozmowę za pomocą algorytmów maszyny Turinga.

4. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia 1‑7.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Ćw. 7 i 8 z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

• Lem S., Tajemnica chińskiego pokoju, Kraków 1996.

• Turing A., Maszyny matematyczne i myślenie, tłum. D. Gajkowicz, Warszawa 1972, s. 24–47.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Ilustracja interaktywna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.