Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Jaka jest filozofia hermeneutyczna?
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
wskazuje cechy filozofii hermeneutycznej Hansa‑Georga Gadamera;
podaje przykłady rozszerzenia pojęcia tekstu, które nastąpiło w filozofii Gadamera;
analizuje znaczenie Gadamerowskiego „bycia‑w-kulturze‑wśród‑tekstów”;
wyjaśnia, czym jest filozofia hermeneutyczna i wskazuje jej cel;
analizuje różne koncepcje hermeneutyki.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie wyprzedzające.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
praca z tekstem;
dyskusja;
audiobook;
galeria zdjęć.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Jaka jest filozofia hermeneutyczna?” z zaleceniem przeczytania jego treści przed lekcją. Wybrany uczeń przygotowuje kolaż lub mem będący ilustracją lub komentarzem do e‑materiału. Uczeń powinien umieć uzasadnić swoją interpretację.
Faza wprowadzająca:
Prowadzący zajęcia loguje się na platformie, wyświetla temat lekcji oraz cele. Wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym jest hermeneutyka i jaki jest jej cel?
Faza realizacyjna:
Drama. Nauczyciel prosi klasę, aby podzieliła się na czteroosobowe zespoły. Informuje uczniów, że będą pracować metodą dramy i wyjaśnia jej zasady:
a. Przedstawia temat: Wywiady arcymistrzowskie. Hans‑Georg Gadamer. Zadaniem każdej grupy będzie przygotowanie krótkiego reportażu lub fragmentu programu informacyjnego.
b. Przedstawia technikę dramy: wyjaśnia, że uczniowie wcielą się w różne role. Członkowie każdego zespołu zdecydują, jaką chcą przyjąć rolę (np. dziennikarza‑komentatora w studiu telewizyjnym, dziennikarza przeprowadzającego wywiad, osoby, z którą będzie przeprowadzany wywiad) – może ich być dwoje.
c. Nauczyciel przekazuje instrukcje dotyczące sposobu wykonania zadań: każda z osób odgrywających rolę ma określone zadania (np. komentator w studiu odpowiada za rzetelną i merytoryczną informację, dziennikarz przeprowadzający wywiad – za przygotowanie interesujących pytań, a osoba, z którą przeprowadzany jest wywiad, w jak największym stopniu powinna wczuć się w swoją rolę).
d. Następnie każda grupa odgrywa swoją scenkę na forum klasy.
Nauczyciel informuje, ile czasu grupy mają na przygotowanie dramy i jak długo mogą trwać scenki. Uczniowie wraz z nauczycielem oglądają przygotowane przez grupy prezentacje. Po zakończeniu prezentacji uczniowie dzielą się wrażeniami, dyskutują, oceniają kolegów. Nauczyciel również podsumowuje występy uczniów.Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Wybrany uczeń odczytuje treść poleceń:
– Zapoznaj się z poniższym tekstem i odpowiedz na pytanie, czym jest hermeneutyka i jaki jest jej cel.
– Na czym polega refleksja hermeneutyczna? Jakie jest jej zastosowanie?
Klasa dzieli się na grupy i opracowuje propozycje odpowiedzi. Przedstawiciel wskazanej grupy prezentuje propozycję rozwiązania zadania, a pozostali uczniowie komentują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedzi uczniów, udzielając im informacji zwrotnej.Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do polecenia nr 1 i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują polecenie 2 z sekcji „Galeria interaktywna”: Zapoznaj się z tekstem. Zastanów się, jaki stosunek do zagadnień hermeneutycznych prezentuje autorka cytatu. Czy, twoim zdaniem, Susan Sontag stoi po stronie hermeneutyki, czy jest przeciwna postrzeganiu rzeczywistości, jakie proponowali jej przedstawiciele?
Materiały pomocnicze:
Dybel P., Oblicza hermeneutyki, Kraków 2012.
Przyłębski A., Hermeneutyka: od sztuki interpretacji do teorii i filozofii rozumienia, Poznań 2019.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.