Scenariusz zajęć

Autor: Amanda Gałkowska, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Gdzie w przyrodzie występują cukry?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa

Zakres podstawowy

XX. Cukry. Uczeń:

2) wskazuje na pochodzenie cukrów prostych, zawartych np. w owocach (fotosynteza).

Zakres rozszerzony

XX. Cukry. Uczeń:

2) wskazuje na pochodzenie cukrów prostych zawartych np. w owocach (fotosynteza).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wskaże pochodzenie glukozy;

• wymieni główne źródła sacharozy;

• wyjaśni, w jakich produktach znajduje się laktoza;

• wskaże pochodzenie maltozy;

• wskaże pochodzenie skrobi;

• wymieni główne źródła celulozy.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• film edukacyjny;

• ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i z dostępem do Internetu/smartfony, tablety;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda;

• aplikacja Mentimeter.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Zaciekawienie i dyskusja.  Nauczyciel korzysta ze wstępu e‑materiału oraz dodatkowo poszerza go o dyskusję z uczniami na temat podziału wymienionych węglowodanów.

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów – uczniowie generują pomysły co do źródeł węglowodanów. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z zastosowaniem smartfonów/tabletów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje każdej grupie tabele zawierające zawartości glukozy i fruktozy w różnych produktach (materiały pomocniczne). Uczniowie wypisują po 10 produktów, w których zawartość ilościowa glukozy i fruktozy jest największa.

2. Nauczyciel rozdaje każdej grupie karteczki ze zdjęciami różnych produktów (ewentualnie nazwami). Uczniowie przyporządkowują poszczególnym węglowodanom (glukozie, fruktozie, sacharozie, laktozie, maltozie, skrobi i celulozie) produkty, w których można znaleźć je w dużych ilościach (na podstawie tekstu bazowego zawartego w e‑materiale). Każda grupa omawia na forum klasy, w których produktach można znaleźć dany węglowodan.

3. Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na 4 części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.

4. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny pt. „Substancje słodzące w kuchni”.

5. Uczniowie dyskutują i szukają odpowiedzi na pytanie: Który cukier jest lepszy dla zdrowia: cukier buraczany czy cukier trzcinowy? Nauczyciel podsumowuje dyskusję uczniów.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów. Pyta:

• Jakie związki chemiczne odpowiadają za słodkość owoców?

• Czy w winogronie znajduje się glukoza?

• Czy fruktoza jest najsłodszym węglowodanem?

• Czy fruktoza znajduje się w miodzie?

• Skąd pochodzi sacharoza?

• Jak nazywa się węglowodan zawarty w mleku?

• Gdzie możemy znaleźć maltozę?

• Czy w ziemniakach jest skrobia?

• W jakich produktach znajduje się celuloza?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/nauczyłem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany przez uczniów nieobecnych na lekcji, jako uzupełnienie wiadomości i na lekcji powtórzeniowej oraz na lekcji biologii.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie związki chemiczne odpowiadają za słodkość owoców?

• Czy w winogronie znajduje się glukoza?

• Czy fruktoza jest najsłodszym węglowodanem?

• Czy fruktoza znajduje się w miodzie?

• Skąd pochodzi sacharoza?

• Jak nazywa się węglowodan zawarty w mleku?

• Gdzie możemy znaleźć maltozę?

• Czy w ziemniakach jest skrobia?

• W jakich produktach znajduje się celuloza?

2. Karteczki ze zdjęciami: winogrona, jabłek, daktyli, rodzynek, bananów, ananasów, moreli, śliwek, papryki, cebuli, buraków cukrowych, trzciny cukrowej, owoców, warzyw, mleka, śmietany, kefiru, maślanki, sera, słodu jęczmienia, ziemniaków, ziaren zbóż, ryżu, kukurydzy, bawełny, lnu, drewna, juty.

3. Tabele: Zawartość fruktozy:

Źródło:
http://www.guiltfree.pl/blog/wp‑content/uploads/2013/08/zawartosc%20fruktozy.jpg

Zawartość glukozy i fruktozy:
http://www.alergiapokarmowa.pl/wp‑content/uploads/2017/12/tabela‑nietolerancji.pdf