Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Przebieg i występowanie zjawisk plutonicznych
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa
V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.
Uczeń:
2) wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia pojęcia: plutonizm, magmatyzm, wulkanizm,
określa, na czym polega plutonizm,
omawia przyczyny plutonizmu,
wskazuje miejsca występowania zjawisk plutonicznych,
omawia przebieg zjawisk plutonicznych.
Strategie nauczania: konektywizm, konstruktywizm
Metody nauczania: burza mózgów, pogadanka, dyskusja, wykład, plakat/poster, metody operatywne (praca z tekstem e‑materiału, filmem edukacyjnym, rozwiązywanie ćwiczeń)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, mapa fizyczna świata, arkusze papieru, pisaki
Materiały pomocnicze
Książkiewicz M., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.
Mizerski W., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2006.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne.
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstem wprowadzenia (e‑materiał).
Następnie zadaje pytanie: z czym kojarzy wam się plutonizm? Uczniowie wymieniają swoje skojarzenia, które zapisują na tablicy.
Krótka pogadanka – analiza skojarzeń.
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Korzystając z tekstu e‑materiału, uczniowie wyszukują i definiują terminy: magmatyzm, plutonizm, wulkanizm.
Nauczyciel prosi uczniów, aby w parach zapoznali się z filmem edukacyjnym dotyczącym magmatyzmu i odpowiedzieli na pytania: jak powstaje magma, czym się wyróżnia, jakie formy tworzy pod powierzchnią Ziemi?
Dyskusja po obejrzeniu filmu – wprowadzenie terminów intruzje zgodne i niezgodne, ich rodzaje, charakterystyka.
Na podstawie fotografii (rysunków) uczniowie rozpoznają podstawowe intruzje magmowe.
Korzystając z tekstu e‑materiału, nauczyciel omawia przebieg plutonizmu, zwraca uwagę na zjawiska plutoniczne na obszarach grzbietów oceanicznych, stref subdukcji, plam gorąca (miniwykład nauczyciela).
Uczniowie wskazują na mapie fizycznej świata przykłady miejsc, w których obserwuje się zjawiska plutoniczne (lub ogólnie magmatyczne).
Uczniowie łączą się w grupy 4- lub 5‑osobowe – ich zadaniem jest opracowanie plakatu informującego o możliwościach wykorzystania zjawisk plutonicznych w życiu i gospodarce człowieka.
Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie prezentują swoje plakaty – możliwość dyskusji na forum klasy.
Faza podsumowująca
Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – w zależności od tempa pracy uczniowie indywidualnie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń.
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów i ich zaangażowanie.
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – mówią, co było interesujące, łatwe, trudne, do czego ta wiedza może się przydać uczniom.
Praca domowa
Korzystając z różnych źródeł informacji, podaj przykłady skał plutonicznych występujących w Sudetach. Kiedy i w jaki sposób tam powstały? Podpowiedź dla ucznia: Budowa geologiczna Dolnego Śląska i Sudetów, zywaplaneta.pl (dostęp 28.06.2021).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film edukacyjny można wykorzystać w toku lekcji dotyczących minerałów skałotwórczych i powstawania skał („Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych”, zakres rozszerzony: V. 3). Film edukacyjny może zostać wykorzystany również na lekcjach powtórzeniowych z działu „Litosfera” (zakres podstawowy: V) oraz „Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych” (zakres podstawowy: V).