Autor: Marta Kulikowska
Temat: Czego można się dowiedzieć o Henryku Sienkiewiczu, spacerując po Oblęgorku?
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
3. Rozumienie konieczności zachowania i rozwoju literatury i kultury w życiu jednostki oraz społeczeństwa.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
7) odróżnia dzieła kultury wysokiej od tekstów kultury popularnej, stosuje kryteria pozwalające odróżnić arcydzieło od kiczu.
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
5) rozróżnia typy argumentów, w tym argumenty pozamerytoryczne (np. odwołujące się do litości, niewiedzy, groźby, autorytetu, argumenty ad personam);
6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
3. korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej;
5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
10. gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;
11. korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
poznaje fakty z życia Henryka Sienkiewicza,
charakteryzuje okoliczności podarowania pisarzowi pałacyku w Oblęgorku,
wyjaśnia, czego można się dowiedzieć o Henryku Sienkiewiczu, odwiedzając Oblęgorek.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
dyskusja.
Formy pracy:
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Audiobook” lekcji Czego można się dowiedzieć o Henryku Sienkiewiczu, spacerując po Oblęgorku?
Uczniowie przed lekcją powinni także przespacerować się wirtualnie po muzeum i zapoznać z informacjami na temat wystaw stałych i czasowych.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel pyta: Jakie fakty pamiętacie z biografii Henryka Sienkiewicza? W jakich źródłach poszukujecie takich informacji? Czy ktoś z was był w muzeum pisarza w Oblęgorku? Uczniowie odpowiadają swobodnie, dzieląc się swoją wiedzą.
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się indywidualnie z informacjami z bloku tekstowego. Nauczyciel pyta: jak oceniacie pomysł podarowania pisarzowi pałacyku w Oblęgorku?
Następnie uczniowie przystępują do pracy z multimediami. Oglądają prezentacje multimedialną i wykonują w parach polecenia 1 i 2 z tej sekcji. Prezentują odpowiedzi. Wysłuchują audiobooka i wykonują polecenie 1, a następnie porównują odpowiedzi z propozycjami innych zespołów.
Nauczyciel proponuje krótkie ćwiczenie reporterskie. Uczniowie pracują nadal w parach i opracowują krótki wywiad, którego temat wybierają spośród zaproponowanych: 1) rozmowa z Sienkiewiczem tuż po otrzymaniu informacji o darze w postaci dworu w Oblęgorku 2) rozmowa z Sienkiewiczem po przeprowadzce do Oblęgorka; 3) rozmowa z córką lub synem pisarza na temat życia rodziny w Oblęgorku; 4) rozmowa z potencjalnym wykonawcą remontu pałacyku.
Faza podsumowująca:
Na zakończenie zajęć uczniowie odpowiadają na pytanie zadane w temacie lekcji: Czego można się dowiedzieć o Henryku Sienkiewiczu, odwiedzając Oblęgorek.
Praca domowa:
Opracuj plan wystawy muzealnej związanej z jednym z etapów życia Henryka Sienkiewicza lub wybranym dziełem pisarza. Poszukaj w dostępnych źródłach materiałów, które mogłyby wzbogacić ekspozycję. Zaproponuj tytuł takiej wystawy.
Materiały pomocnicze:
A. Kowalska‑Lasek, Pałacyk Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku. Katalog zbiorów, Kielce 2016.
Oficjalna strona internetowa Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku: https://mnki.pl/spacery/sienkiewicz/.
Wskazówki metodyczne