Scenariusz zajęć

Autor: Wioleta Kopek‑Putała, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak zbudowane są fenole?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIV. Hydroksylowe pochodne węglowodorów – alkohole i fenole. Uczeń:

1) na podstawie wzoru lub opisu klasyfikuje substancje do alkoholi lub fenoli.

Zakres rozszerzony

XXIV. Hydroksylowe pochodne węglowodorów – alkohole i fenole. Uczeń:

1) porównuje budowę cząsteczek alkoholi i fenoli; wskazuje wzory alkoholi pierwszo-, drugo-, i trzeciorzędowych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• charakteryzuje budowę fenoli;

• porównuje ogólną budowę alkoholi i fenoli;

• na podstawie wzoru lub opisu klasyfikuje, czy substancja jest alkoholem, czy fenolem;

• charakteryzuje struktury mezomeryczne fenolu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• film samouczek;

• modelowanie;

• technika bateria.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny;

• modele atomów i wiązań węglowodorów (alkanów i cykloalkanów).

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i pogadanka. Nauczyciel korzysta ze wstępu e‑materiału oraz dodatkowo może poszerzyć go o dyskusję z uczniami na temat innych zastosowań fenoli (np. działanie bakteriobójcze – środek dezynfekujący).

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

3. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel przypomina z uczniami budowę alkoholi i węglowodorów cyklicznych ze szczególnym uwzględnieniem budowy benzenu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie pracują z e‑materiałem w sekcji „Przeczytaj”, wykonują kolejno polecenia: 1‑2-3. Po każdym wykonanym poleceniu, chętne osoby udzielają odpowiedzi na forum, a pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność merytoryczną odpowiedzi.

2. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na małe grupy i poleca uczniom z przygotowanych pomocy (zestaw modeli pręcikowo kulkowych) zbudować modele alkoholu monohydroksylowego i benzenu, a następnie wydedukować, jak może być zbudowany fenol. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, weryfikuje poprawność konstruowanych modeli.

3. Po wykonaniu poprzedniego zadania, nauczyciel poleca zbudować model fenolu przy użyciu odpowiednio wymodelowanych balonów różnego rodzaju i długości. Należy zwrócić uwagę, aby uczniowie uwzględnili zarówno miejsca wiązań atomów wodoru, jak i ugrupowania hydroksylowego. Nauczyciel weryfikuje poprawność wykonania zadania i udziela ewentualnych wskazówek.

4. Uczniowie w parach wymyślają dla siebie polecenia i wykonują modele innych fenoli (w tym ich pochodnych) np. naftalen‑1-ol, 3‑metylofenol.

5. Nauczyciel proponuje uczniom pracę w parach z medium. Uczniowie zapoznają się z poleceniem i wykonują zawarte tam ćwiczenie.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie na planszy z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10%, zaznaczają małymi, samoprzylepnymi, kolorowymi karteczkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia, wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest naładowana w 100%, zastanawiają się, jak podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Medium można zastosować podczas każdej lekcji dotyczącej fenolu oraz lekcji powtórzeniowej.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje planszę z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10%, do oceny stopnia opanowania zagadnień oraz samoprzylepne, kolorowe karteczki dla uczniów.

2. Nauczyciel przygotowuje balony różnej wielkości, modele kulkowo‑pręcikowe.

3. Inspiracje do tworzenia modeli balonowych.

• http://www.balloonmolecules.com/Html/Technik_vor.htm

• http://www.balloonmolecules.com/Html/Galerie_vor.htm