Autorka scenariusza: Sabina Świtała

Temat: „Świat poprawiać – zuchwałe rzemiosło”. Oświeceniowe satyry Ignacego Krasickiego

Adresat

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich.

Uczeń:

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe.

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki.

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi

Zakres rozszerzony

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich.

Uczeń:

1) odczytuje tekst w jego warstwie semantycznej i semiotycznej;

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych.

Kształtowane kompetencje kluczowe

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne

Uczeń:

- określa tematykę wybranych satyr Ignacego Krasickiego;

– rozumie związek literatury oświeceniowej z czasem historycznym;

– poprawnie odczytuje historyczno‑literacki kontekst utworu;

- wskazuje cechy gatunkowe satyry;

- formułuje przesłanie utworu;

- tworzy memy piętnujące wybrane aspekty oświeceniowej rzeczywistości.

Strategie nauczania

konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania

metoda oglądowa;

metoda ćwiczeń przedmiotowych;

praca z tekstem;

metoda aktywizująca – mapa myśli, memy;

krzyżówka.

Formy pracy

praca indywidualna;

praca całego zespołu klasowego;

praca grupowa;

praca w parach.

Środki dydaktyczne

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

krzyżówki;

memy, tabele do uzupełnienia.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel rozdaje uczniom krzyżówki. Informuje, że hasło krzyżówki wiąże się z tematem zajęć.

2. Po odgadnięciu hasła młodzież wyjaśnia, jak rozumie pojęcie satyry, zapoznaje się z tekstem dotyczącym satyr umieszczonym w e‑materiale i sporządza notatkę na temat cech gatunku i twórczości satyrycznej Ignacego Krasickiego.

RICi2hv3eeBWH

Grafika przedstawia schemat krzyżówki.

1. Nazwisko polskiego twórcy bajek. (Krasicki)

2. Nie synonim. (antonim)

3. Poezja opiewająca bohaterskie czyny tych, którzy walczą w obronie ojczyzny. (tyrtejska)

4. Literatura propagująca wzory postępowania związane z określonymi rolami społecznymi. (parenetyczna)

5. Sprzeczny epitet. (oksymoron)

6. Środek stylistyczny polegający na rozpoczynaniu kolejnych wersów tymi samymi słowami. (anafora)

2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prowadzi z uczniami rozmowę na temat epoki oświecenia, w której odwołuje się do wydarzeń historycznych i obyczajowości epoki.

2. Prowadzący dzieli klasę na grupy. Każda grupa losuje tytuł satyry Ignacego Krasickiego, którą będzie się zajmować. Uczniowie uzupełniają tabelę.

Teksty Krasickiego grupy wyszukują na stronie Wirtualnej Biblioteki Literatury Polskiej.

3. Grupy prezentują wyniki swojej pracy. Klasa uzupełnia tabelę.

4. Uczestnicy zajęć zapoznają się z fragmentami satyry Świat zepsuty, które są umieszczone w e‑materiale. Następnie podają przykłady zarzutów, jakie formułuje Krasicki w utworze. Swoje wypowiedzi konfrontują z informacjami zawartymi w multimedium bazowym.

5. Uczniowie wykonują ćwiczenia 1, 3, 4, 5. Nauczyciel wyjaśnia ewentualne wątpliwości.

Faza podsumowująca

1. Prowadzący pyta:

- Jaka rzeczywistość wyłania się z tekstów Ignacego Krasickiego?

- Jakie cechy oświeceniowego społeczeństwa wytyka autor?

2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie wyobrazili sobie, że Ignacy Krasicki zamiast satyr tworzy memy. Jak mogłyby one wyglądać?

3. Prowadzący rozdaje parom schematy do uzupełnienia. Uczestnicy zajęć swoje pomysły przedstawiają w formie memów.

R1KtS7NoCOaYF

Grafika przedstawia portret Ignacego Krasickiego.

Praca domowa:

Czego o polskim społeczeństwie epoki oświecenia można dowiedzieć się z satyr Ignacego Krasickiego? Napisz pracę, w której odwołasz się do wybranych satyr.

Materiały pomocnicze:

P. Cazin, Satyryk (rozdział V), [w:] tegoż, Książę Biskup Warmiński Ignacy Krasicki (1735–1801), oprac. Zbigniew Goliński, tłum. Michał Mroziński, wyd. II, Olsztyn 1986, s. 203‑236.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium bazowe można wykorzystać jako wprowadzenie do zajęć. Uczniowie po zapoznaniu się z treścią multimedium tworzą notatkę w formie mapy myśli.