Autor: Stanisław Mrozowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Wyścig kolonialny

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wskazuje kolonie na kontynencie afrykańskim i azjatyckim opanowane przez mocarstwa europejskie;

• wyjaśnia znaczenie takich terminów jak m.in.: wyścig o Afrykę, powstanie sipajów, powstanie bokserów, polityka otwartych drzwi.

• opisuje sytuację w Indiach, Chinach i Japonii w pod koniec XIX i na początku XX w.;

• przedstawia skutki kolonializmu w Afryce i Azji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Wyścig kolonialny”, prosi, aby zapoznali się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

2. Czterej wybrani uczniowie (lub cztery zespoły do trzech osób) przygotowują prezentacje na podstawie treści sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel rozdziela między nich zagadnienia: 1. Afryka, 2. Indie, 3. Chiny, 4. Japonia.

Faza wstępna:

1. Prowadzący wyświetla temat zajęć i cele lekcji, omawia planowany przebieg zajęć.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel przy użyciu raportu kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie intuicyjnie tworzą mapę skojarzeń dotyczącą tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub ochotnikom z grup) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacjach uczniowie krótko o nich dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel prosi wybraną osobę o przeczytanie polecenia 2: „Rozstrzygnij, które z państw biorących udział w ekspansji na terytorium Chin – Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Japonia czy Rosja – odniosło najwięcej korzyści. Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do informacji zawartych na mapie”. Poleca uczniom, aby podzielili się na czteroosobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

3. Nauczyciel czyta polecenie 3: „Określ na podstawie mapy, jakie korzyści zyskały państwa europejskie i Japonia, poszerzając swoje wpływy w Chinach”, poleca uczniom, aby wykonali je w parach. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1, 2 i 3 z sekcji „Sprawdź się”, analizując mapy oraz ilustracje. Następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką. Na koniec następuje wspólna weryfikacji poprawności odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście ich realizacji następuje omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 6, 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

M. Ferro, Historia kolonizacji, tłum. M. Czajka, Warszawa 1997.

H. Zins, Cecil Rhodes. Ekspansja brytyjska w Afryce pod koniec XIX wieku, Gdańsk 2000.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami zawartymi w mapie interaktywnej, aby dodatkowo pogłębić swoją wiedzę. Wówczas w fazie realizacyjnej po prezentacjach przechodzą od razu do poleceń związanych z mapą. Mapa może być też pomocą podczas zajęć poświęconych sytuacji w Europie i na świecie przed wybuchem I wojny światowej.