Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Ruchy turgorowe roślin
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wyjaśnisz, na czym polegają turgorowe ruchy roślin.
Porównasz ruchy turgorowe z ruchami wzrostowymi.
Omówisz mechanizm umożliwiający zmianę kształtu komórek szparkowych.
Wskażesz rodzaje nastii, które są ruchami turgorowymi.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
analiza grafiki interaktywnej;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Ruchy turgorowe roślin”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”, tak aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel wyświetla zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, przedstawiającą mimozę (Mimosa pudica), wskazując na jej powiązanie z tematem. Nauczyciel prosi o wyjaśnienie, na czym polegają sejsmonastie, występujące u przedstawionej rośliny. Pyta, jakie jeszcze występują ruchy roślin i czy uczniowie mieli okazję je zaobserwować na żywo; pyta również, czym są spowodowane te ruchy, oraz prosi wybranego ucznia o zdefiniowanie pojęcia turgoru.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Nauczyciel wyświetla grafiki zamieszczone w sekcji „Przeczytaj”, przedstawiające mechanizm otwierania i zamykania aparatów szparkowych oraz ruchy nastyczne u roślin, i wspólnie z uczniami analizuje je, odnosząc się do treści przeczytanych przez uczniów w ramach przygotowania do lekcji.
Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda grupa na podstawie e‑materiału przygotowuje zestaw pięciu pytań. Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, w razie potrzeby służy pomocą. Zwraca uwagę, aby pytania były problemowe, a nie pamięciowe. Koryguje wypowiedzi uczniów.
Nauczyciel tworzy nowe grupy tak, aby w każdej znalazła się jedna osoba z każdej grupy poprzedniej. Każdy członek zespołu zadaje pytanie przygotowane przez swój zespół, pozostali odpowiadają na nie.Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z treścią materiału oraz poleceniem nr 2 („Podaj dwa podobieństwa i dwie różnice w mechanizmie ruchów turgorowych aparatów szparkowych i ruchów turgorowych w sejsmonastiach”) i wspólnie rozwiązują zadanie.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel wyświetla na tablicy treść ćwiczenia nr 7 (polegającego na określeniu ruchu nastycznego u opisanej rośliny na podstawie tekstu źródłowego) z sekcji „Sprawdź się”. Wraz z uczniami rozwiązuje je na forum klasy.
Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie przedstawić proces zamknięcia aparatu szparkowego), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia.
Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.
Nauczyciel podsumowuje najważniejsze informacje dotyczące ruchów turgorowych roślin.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Dla chętnych: Jeśli masz w domu roślinę, u której występują ruchy turgorowe, stwórz film poklatkowy przedstawiający ten ruch i nagraj narrację wyjaśniającą zachodzący mechanizm.
Materiały pomocnicze:
Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” na lekcji poświęconej nastiom.