Autor: Piotr Mazur

Przedmiot: filozofia

Temat: Sceptycyzm jako postawa epistemologiczna

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele lekcji. Uczeń

• wyjaśnia czym jest epistemologia;

• analizuje argumenty Pirrona przeczące możliwości poznania świata i tworzeniu nauki;

• ocenia wkład sceptyków w rozwój epistemologii.

Cele operacyjne. Uczeń:

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• analiza i interpretacja tekstów;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• grafika interaktywna;

• burza mózgów;

• debata „za” i „przeciw”.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w emateriale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Burza mózgów. Uczniowie zapisują na kartkach po trzy skojarzenia ze słowem – „sceptycyzm”. Nauczyciel zadaje pytanie nakierowujące na relacje między wypisanymi słowami/wyrażeniami. Uczniowie wspólnie formułują potoczne pojęcie sceptycyzmu.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z treścią bloku tekstowego. Wspólne omówienie przedstawionych pojęć i stanowisk filozoficznych.

2. Debata. Przed przystąpieniem do pracy cały zespół klasowy bierze udział w ustaleniu zasad debaty (kolejność i czas wypowiadania się, rodzaje argumentów, warunki ukończenia pracy tą metodą).

3. Uczniowie zapoznają się z hipotezą: Czy istnieje możliwość poznania świata i tworzenia nauki, jeżeli przyjmuje się epistemologię sceptyków? Następnie dzielą się na grupy zależnie od przyjętego przez siebie stanowiska, zwolenników lub przeciwników hipotezy. W grupach przygotowują argumenty i kontrargumenty. Po wyznaczonym czasie nauczyciel ogłasza początek debaty. Chętny lub wybrany uczeń czuwa nad jej przebiegiem, a także dokonuje podsumowania na koniec.

4. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną prezentującą główne poglądy sceptyków. Uczniowie analizują treści grafiki i zastanawiają się nad przytoczoną w niej argumentacją: czy jest logiczna? czy powinniśmy się z nią zgodzić? na ile jest ona aktualna we współczesnych czasach? czy można uzupełnić listę zarzutów względem zmysłów oraz tę dotyczącą rozumu? Prezentacja i omówienie efektów pracy poszczególnych grup.

5. Realizacja zadań interaktywnych nr 1, 2 i 3.

Faza podsumowująca

1. W ramach podsumowania nauczyciel prosi uczniów, by każdy z nich ułożył pytanie testowe jednokrotnego wyboru. Pytanie ma odnosić się do zagadnień poruszanych na lekcji. Następnie uczniowie wymieniają się zadaniami i je rozwiązują. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

2. Wybrany lub chętny uczeń podsumowuje lekcję, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa

Ćwiczenie nr 6: Opisz, na czym polega zasada homomensura wprowadzona przez Protagorasa z Abdery.

Materiały pomocnicze:

• Krzysztof Abriszewski, Sceptycyzm jako pozytywne stanowisko epistemologiczne, w: „Toruński Przegląd Filozoficzny” 2007, t. 7/8, s. 225‑240.

• Krzysztof Ulanowski, Sceptycyzm grecki: dywinacja pod lupą, „Sensus Historiae” 2017, nr 3, s. 239‑251.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą zapoznać się z grafiką interaktywną przed lekcją, a na zajęcia przyjść ze swoimi spostrzeżeniami, dotyczącymi głównych poglądów sceptyków.