Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Ekspansja III Rzeszy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia system sojuszy III Rzeszy;

• przedstawia okoliczności i znaczenie aneksji Austrii;

• wyjaśnia międzynarodowy kontekst upadku Czechosłowacji;

• tłumaczy znaczenie pojęć: Anschluss, appeasement, pakt antykominternowski, państwa Osi.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• metoda jigsaw.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do trzech. Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 – Aneksja Austrii,

• grupa 2 – Problem Niemców sudeckich,

• grupa 3 – Hitlerowski system sojuszy.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne lub wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca uczniom, aby pracowali w parach i zapoznali się z mapą przedstawiającą aneksje Niemiec. Uczniowie w dwójkach wykonują następnie polecenie 2: rozstrzygają, czy podane w nim zdanie jest zgodne z prawdą. Przedstawiciel wylosowanej pary prezentuje propozycję odpowiedzi wraz z uzasadnieniem, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

3. W następnym kroku nauczyciel prosi, aby uczniowie podzieli się na cztero- lub pięcioosobowe grupy i wspólnie pracowali nad poleceniem 3: „Wyjaśnij genezę roszczeń terytorialnych Polski i Węgier wobec Czechosłowacji”. Uczniowie dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrana grupa omawia swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

4. Dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Czy musiało dojść do aneksji Austrii i podziału Czechosłowacji? Czy były możliwe inne rozwiązania? Jak mogłyby się potoczyć losy Europy, gdyby Anglia i Francja nie prowadziły polityki appeasementu? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, wspólnie dyskutują.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia od 4 do 6. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie się do nich ustosunkowuje. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi albo uczennicy (może być także ochotnik) podsumowanie lekcji „Ekspansja III Rzeszy”. Pyta, który element był dla uczniów trudny i dlaczego.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, może ocenić pracę wylosowanej grupy.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

H. Batowski, Między dwiema wojnami 1919–1939, Kraków 2001.

J. Prokopczuk, Historia powszechna 1871–1939, Warszawa 1984.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

Wielka Historia Świata, t. 11, Wielkie wojny XX wieku (1914–1945), pod red. nauk. M. Zgórniaka, Warszawa 2006.

P.M. Majewski, Czy w 1938 roku Czechosłowacja mogła wygrać wojnę z III Rzeszą?, „Mówią Wieki” 4/1997.

P.M. Majewski, Protektorat Czech i Moraw. Pomiędzy ruchem oporu a kolaboracją, „Mówią Wieki” 7/1997.

P. Wróbel, Hitlera poglądy na ryzyko wojny światowej, „Mówią Wieki” 1/1984.

P. Zeman, Iluzje i rzeczywistość. O autonomii Protektoratu Czech i Moraw i życiu kulturalnym w Protektoracie, „Mówią Wieki” 4/1997.

E. Znamierowska‑Rakk, Czy ksiądz Tiso zdradził własny naród?, „Mówią Wieki” 3/1993.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa interaktywna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.