Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Korespondencja sztuk. Tycjan: Danae i Kazimierz Przerwa‑Tetmajer: Danae Tycjana

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Rozumienie historii literatury i dziejów kultury jako procesu, a także dostrzeganie roli czynników wewnętrznych i zewnętrznych wpływających na ten proces.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
7) odróżnia dzieła kultury wysokiej od tekstów kultury popularnej, stosuje kryteria pozwalające odróżnić arcydzieło od kiczu.
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

  • rozpoznaje znaczące elementy klasycznego dzieła plastycznego,

  • dokonuje opisu i interpretacji obrazu Tycjana Danae,

  • wskazuje środki poetyckiego wyrazu w wierszu Kazimierza Przerwy‑Tetmajera Danae Tycjana i określa ich funkcje,

  • dokonuje interpretacji wiersza,

  • przeprowadza wspólną analizę dwóch dzieł: obrazu i utworu poetyckiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. a) Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Korespondencja sztuk. Tycjan: Danae i Kazimierz Przerwa‑Tetmajer: Danae Tycjana”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią materiału przed lekcją i przygotowują pytania, jakie można by zadać w kontekście tematu zajęć.
    b) Zainteresowane osoby przygotowują prezentację multimedialną przedstawiającą malarskie wizje kobiety inspirowane motywami antycznymi.

Faza wprowadzająca:

  1. Lekcja rozpoczyna się od prezentacji malarskich przedstawień kobiet inspirowanych motywami antycznymi. Uczniowie oglądają prezentację, mogą zadawać jej autorom pytania. Dzielą się swoimi wrażeniami. Nauczyciel pyta np.: Czy istnieją jakieś wspólne cechy łączące obrazy? W jakich epokach motywy antyczne były szczególnie popularne?

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie przystępują do interpretacji dzieła malarskiego. Pracując w parach, wykonują polecenia 1‑4 z sekcji „Grafika interaktywna”. Następnie wspólnie dyskutują nad odpowiedziami, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.

  2. Wybrana lub chętna osoba odczytuje wiersz Kazimierza Przerwy‑Tetmajera Danae Tycjana. Nauczyciel pyta o pierwsze wrażenia uczniów.

  3. Nadal pracując w 2‑osobowych zespołach, uczestnicy zajęć przystępują do interpretacji utworu poetyckiego. Wykonują wskazane przez nauczyciela polecenia i ćwiczenia z sekcji „Schemat”. Po upływie ustalonego czasu wybrane osoby przedstawiają propozycje odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. W podsumowaniu lekcji mogą pomóc polecenia 1 i 4 z sekcji „Zastanów się”.

Praca domowa:

  1. W ramach pracy domowej uczniowie odpowiadają na pytania z polecenia 5 w sekcji „Zastanów się”.

Materiały pomocnicze:

  • Alicja Krawczyk, Literackie fascynacje malarstwem, Kielce 2006.

  • Agnieszka Widacka‑Bisaga, Tycjan. Malarstwo światowe, Lesko 2021.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Zastanów się