Autorka: Małgorzata Krzeszowska

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Sposoby adaptacji klas społecznych do zmiany społeczno‑gospodarczej w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

III. Struktura społeczna i problemy społeczne.

Uczeń:

2) analizuje sposoby adaptacji klas społecznych do zmiany społeczno‑gospodarczej w Rzeczypospolitej Polskiej; wskazuje na przyczyny degradacji i awansu społecznego przedstawicieli tych klas społecznych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje pojęcie zmiany społecznej;

• omawia, w jaki sposób przedstawiciele klas społecznych dostosowali się do życia w społeczeństwie po okresie transformacji;

• ocenia charakter zmian społecznych w Polsce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca;

• metoda kuli śniegowej;

• dyskusja;

• metoda schematu.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• kartki A3/A4, pisaki.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Podanie tematu i celów lekcji.

2. Uczniowie definiują pojęcie zmiany społecznej metodą kuli śniegowej: najpierw w parach, potem w czwórkach i ósemkach. Na koniec każda z grup przedstawia swoją definicję i wszyscy wspólnie wybierają najlepszą.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z treścią lekcji. Na tej podstawie omawiają czynniki, które wpłynęły na zmiany społeczne w Polsce w okresie PRL i III RP. Wybrana osoba podsumowuje rozmowę.

2. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy, które zapoznają się z audiobookiem. Każda z grup zajmuje się jedną klasą społeczną: pierwsza – chłopami, druga – robotnikami, trzecia – inteligencją, a czwarta – dyrektorami instytucji państwowych oraz elitami władzy. Następnie grupy w formie schematu przedstawiają zmiany, jakie dokonały się w obrębie danej klasy, i ich przyczyny. Rezultaty pracy prezentują na forum klasy.

3. Uczniowie wykonują ćwiczenia 6, 7 i 8.

4. Bazując na zdobytej wiedzy, klasa przechodzi do dyskusji i ocenia charakter zmian społecznych w Polsce. Uczniowie szczególną uwagę powinni zwrócić na ich przyczyny i skutki. Na koniec wybrana osoba podsumowuje dyskusję.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie kończą zdanie: „Społeczeństwo polskie jest jak …., ponieważ …”.

Praca domowa:

Wykonaj pozostałe e‑ćwiczenia.

Materiały pomocnicze:

Współczesne społeczeństwo polskie: dynamika zmian, red. Wasilewski Jacek, Warszawa 2006.

Artur Patrzylas, Do jakiej klasy społecznej należysz? Uważaj, możesz się poważnie mylić, forsal.pl.

Piotr Wójcik, Awans społeczny? Chyba nie w Polsce, krytykapolityczna.pl.

Krzysztof Teodor Toeplitz, Próba opisu inteligenta z PRL, polityka.pl.

Piotr Kulas, Trzeba bronić inteligencji, „Znak” 2019 r., nr 766.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą zapoznać się z audiobookiem wcześniej i przygotować referaty dotyczące poszczególnych klas społecznych.