Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Współpraca transgraniczna i międzyregionalna

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

III. Organy władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

7) przedstawia zakres działania poszczególnych poziomów samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo) w Rzeczypospolitej Polskiej, z uwzględnieniem struktury głównych kierunków wydatków budżetowych na te działania oraz źródeł ich finansowania;

9) przygotowuje opracowanie promujące działania organów wybranego samorządu terytorialnego na poziomie powiatu lub województwa w Rzeczypospolitej Polskiej.

VII. Współczesne stosunki międzynarodowe.

Uczeń:

2) wykazuje złożoność i wielopłaszczyznowość współczesnych stosunków międzynarodowych oraz współzależność państw w środowisku międzynarodowym;

3) wyjaśnia pojęcie globalizacji i wykazuje jej formy i skutki w sferze polityki, kultury i społeczeństwa; diagnozuje wpływ na ten proces podmiotów prawa międzynarodowego; przedstawia najważniejsze wyzwania związane z procesem globalizacji.

Zakres rozszerzony

III. Struktura społeczna i problemy społeczne.

Uczeń:

9) charakteryzuje specyfikę procesów migracyjnych do Europy i wewnątrz Europy.

IX. Sprawowanie władzy w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

3) wyjaśnia, jakie są w Rzeczypospolitej Polskiej źródła dochodów samorządu terytorialnego (dochody własne, dotacje, subwencje) i kierunki ich wydatków;

6) przedstawia różne modele polityki rozwoju regionalnego – wsparcia ośrodków wzrostu i wyrównywania różnic międzyregionalnych; wskazuje na założenia dotyczące realizacji tej polityki w Rzeczypospolitej Polskiej.

XII. Prawa człowieka i ich ochrona międzynarodowa.

Uczeń:

10) charakteryzuje działania organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną praw człowieka, odnosząc się do przykładów aktywności kilku z nich.

XIII. Ład międzynarodowy.

Uczeń:

2) przedstawia zmiany w międzynarodowym ładzie politycznym i gospodarczym w XXI wieku;

3) wyjaśnia znaczenie strategicznych zasobów naturalnych w polityce międzynarodowej;

4) wyjaśnia na przykładach wzajemne zależności polityczne, gospodarcze i kulturowe pomiędzy państwami o różnym poziomie PKB i różnej jego strukturze; wyjaśnia znaczenie okresu kolonializmu w tych zależnościach.

XIV. Integracja europejska.

Uczeń:

13) przedstawia fundusze Unii Europejskiej i podaje przykłady ich wykorzystania na poziomie regionalnym i centralnym w Rzeczypospolitej Polskiej.

XV. Polska polityka zagraniczna.

Uczeń:

3) charakteryzuje relacje Rzeczypospolitej Polskiej z państwami sąsiedzkimi, będącymi członkami Unii Europejskiej;

4) charakteryzuje relacje Rzeczypospolitej Polskiej z państwami sąsiedzkimi, niebędącymi członkami Unii Europejskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących współpracy transgranicznej i międzyregionalnej;

• ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń;

• charakteryzuje rolę euroregionów;

• wskazuje euroregiony, do których należy Polska;

• wskazuje główne cele współpracy transgranicznej i międzyregionalnej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• analiza tekstów źródłowych;

• gra w statki;

• odpowiadam za ciebie.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• flipcharty i markery;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Nauczyciel dzieli klasę na 2 grupy, uczniowie spośród siebie wybierają lidera. Zadaniem każdej z grup jest przygotowanie 20 pytań na podstawie wszystkich dostępnych materiałów; mogą również do pytania przygotować wykresy, mapy, fragmenty tekstów źródłowych czy ilustracje itp.

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

2. Uczniowie mają w błyskawicznym tempie przypomnieć sobie, na czym polega współpraca transgraniczna i współpraca międzyregionalna.

3. Po krótkim wyjaśnieniu pojęć nauczyciel prosi uczniów, aby usiedli według podziału na grupy.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie otrzymują arkusze, na których narysowane są plansze o wymiarach 10 x 10, i markery. Wyjaśnia, że uczniowie zagrają w statki. W razie konieczności wyjaśnia, na czym będzie polegała gra. Na jednej planszy grupy rysują swoje statki: 1 czteromasztowiec, 2 trzymasztowce, 3 dwumasztowce, 4 jednomasztowce, każde pole, na którym jest zaznaczony statek, ukrywa pytanie. Druga plansza służy do zaznaczania pól przeciwnika.

2. Na tablicy narysowana jest tabela, na której nauczyciel zapisuje punktację grup.

3. Grupy losują, która zada pytanie jako pierwsza. Jeśli osoba z danej grupy odpowie prawidłowo (może sama zgłosić się do udzielenia odpowiedzi lub zostanie wyznaczona przez lidera) otrzymuje 2 pkt. Jeśli ma problem z odpowiedzią, może wybrać sobie z grupy kolegę do pomocy (metoda odpowiadam za ciebie). Gdy zostanie udzielona poprawna odpowiedź, grupa otrzymuje 1 pkt. Jeżeli nie udzieli odpowiedzi – 0 pkt.

4. Gdy jedna z grup „zatopi” wszystkie statki przeciwnika, następuje podsumowanie punktowe lub skończy się limit czasu przeznaczony na grę – koniec lekcji.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, przekazując informację zwrotną na temat pracy poszczególnych zespołów. Wyjaśnia uczniowskie wątpliwości.

2. Grupa, która uzyska najwyższą liczbę punktów, otrzymuje oceny cząstkowe (nauczyciel przed pracą w grupach może przedstawić kryterium oceniania grup, wówczas wszyscy uczniowie i wszystkie grupy dostaną oceny).

Praca domowa:

Utrwalić powtarzany materiał do sprawdzianu.

Wykonać samodzielnie ćwiczenia w e‑podręczniku.

Podczas koordynowania pracą uczniów nauczyciel zauważy, która grupa lub uczniowie mają braki w danym materiale, może wówczas zadać dodatkową pracę domową, aby uzupełnić zaległości.

Materiały pomocnicze

W. Jastrzębska, Rola euroregionów i współpracy transgranicznej w procesie integracji europejskiej, s. 103.

Hanna Rasz, Euroregiony na granicach Polski, biurose.sejm.gov.pl [online, dostęp: 19.01.2020].

Europejska konwencja ramowa o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi. Madryt. 1980.05.21.

Opis dobrej praktyki, prezydent.pl [online: dostęp 20.01.2020].

J. Gwizdała, Euroregiony jako forma współpracy transgranicznej w Europie, s. 455–456.

Katarzyna Kułak‑Krzysiak, Efektywność współpracy transgranicznej i regionalnej, s. 169–171.

Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Euroregiony na granicach Polski 2007, Wrocław 2007.

Sekretariat Stowarzyszenia Gmin RP Euroregion Bałtyk.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie, na podstawie zasobów multimedium, mogą przygotować prezentację multimedialną lub mapę mentalną, która zostanie wykorzystana podczas prowadzenia lekcji.