Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Budowa i właściwości amin

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

XVIII. Związki organiczne zawierające azot. Uczeń:

1) opisuje budowę i klasyfikacje amin.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

XVIII. Związki organiczne zawierające azot. Uczeń:

1) opisuje budowę amin; wskazuje wzory amin pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym są aminy oraz przedstawia ich budowę;

• omawia właściwości fizyczne i chemiczne amin;

• klasyfikuje aminy.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• burza mózgów;

• technika gadająca ściana;

• z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: Czy będąc kiedykolwiek na targu rybnym czuliście nieprzyjemny zapach? Czy jest to zapach oznaczający świeżość ryb czy wprost przeciwnie? Czy wiecie, co jest jednym ze składników odpowiedzialnych za ten zapach?

2. Przedstawienie tematu: „Budowa i właściwości amin” i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się omówić budowę amoniaku

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie analizują treści zawarte w e‑materiale dotyczące podziału, nazewnictwa, budowy oraz przykładów amin. Po wyznaczonym czasie nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej z e‑materiału kolejno: rzędowość amin, hybrydyzację atomu azotu w aminach i podział z przykładami i nazwami. Powrót do fazy wstępnej - omówienie budowy amin przez analogię budowy amoniaku. Chętni uczniowie omawiają na forum klasy poszczególne zagadnienia. Nauczyciel zwraca uwagę na poprawność merytoryczną uczniów podczas wypowiedzi dotyczącą podziału, nazewnictwa i budowy amin, wspiera uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

2. Nauczyciel dzieli uczniów losowo na dwie grupy zadaniowe i rozdaje arkusze papieru A3 i mazaki, przydziela inne zagadnienie do opracowania w nawiązaniu do bloku tekstowego z e‑materiału:

• I grupa – właściwości fizyczne amin;

• II grupa – właściwości chemiczne amin.

2. Korzystając z informacji zawartych w e‑materiale oraz innych dostępnych źródłach informacji, każda grupa zapoznaje się z materiałem w ramach swojego tematu. Opracowuje go, wszyscy uczniowie w grupie dyskutują, tłumaczą sobie nawzajem niezrozumiałe kwestie oraz się wspólnie uczą. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów, podaje sugestie, ewentualnie wyjaśnia wątpliwości.

3. Dwie wybrane osoby z każdej grupy przedstawiają drugiej grupie wyniki swojej pracy z wykorzystaniem techniki gadająca ściana. Pozostali uczniowie mogą włączać się i dodawać swoje informacje na temat. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi i ewentualnie koryguje błędy, zwracając uwagę na poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

4. Praca z mulimedium bazowym – praca w parach. Uczniowie analizują animację pt. „Jak zbudowane są aminy?”, a następnie wykonują zamieszczone do medium ćwiczenia. W razie pytań lub wątpliwości mogą poprosić nauczyciela o pomoc, który wyjaśnia sporne kwestie na forum całej klasy.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie na kartkach wypisali wszystkie poruszone w dzisiejszej lekcji wątki. Następnie, do każdego podtematu mają narysować skalę od zera do dziesięciu i zaznaczyć, na ile oswoili dany wątek. Skala zerowa oznacza, że uczeń nadal pewnych kwestii nie rozumie, skala 10 – rozumie wszystko i potrafi daną wiedzę wykorzystać, natomiast skala 5 będzie oznaczać, że uczeń czuje się jeszcze niepewnie. Po narysowaniu skal kilku wybranych uczniów dzieli się na forum klasy swoimi wynikami. Jeżeli wyniki będą poniżej 10, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują pozostałe zadania z e‑materiału – zestaw ćwiczeń.

Materiały pomocnicze:

• K. H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, tłum. A. Dworak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.

• L. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna : cząsteczki, materia, reakcje, tłum. J. Kuryłowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium z sekcji „Animacja” w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej związanej z „Budowa i właściwości amin”.